Morgunblaðið - Sunnudagur - 17.08.2014, Page 40

40 MORGUNBLAÐIÐ SUNNUDAGUR 17.8. 2014
A
lmenningur, eins og kjósendur
eru kallaðir þegar kosningar eru
fjarri, er að jafnaði ekki mjög
upptekinn af stjórnmálum eða
stjórnmálamönnum. Fjölmiðlar
eru það hins vegar, enda auð-
veldar stjórnmálastéttin fréttamönnum baksið og
stjórnmálamenn fá sinn akur plægðan í staðinn.
Áhugavert efni
En fjölmiðlar geta illa moðað úr framlagi stjórn-
málamanna nema almenningur sýni þess háttar
fréttum lágmarksáhuga. Langar og merkilegar
ræður fá ekki lengur inni í fjölmiðlum. Þær þykja
ekki fréttaefni. Þær lengstu eru raunar sjaldan
samdar af ræðumanninum sjálfum. Hann heyrir
þær einatt í fyrsta sinn í ræðustólnum. Þótt al-
menningur sé ekki mjög upptekinn af stjórn-
málamönnum og margvíslegu hvissi þegar slíkir
sigla beitivind í tebollum þýðir það alls ekki að fólk-
ið í landinu viti ekki um mikilvægi stjórnmála fyrir
landshag, bæði í bráð og lengd. Það er bara svo
margt annað sem kallar á tíma þessa „venjulega
fólks“ eins og almenningur heitir í fjölmiðlum. Jafn-
vel í velferðarríki eins og hér er þarf að hafa tölu-
vert fyrir því að fleyta sér og sínum. Efnin eru mun
meiri en áður, en það eru kröfurnar einnig. Margar
þeirra kunna að vera gerviþarfir sem mætti vera án.
En við erum mörg hætt að draga mörk á milli frum-
þarfa og hinna. Ungt fólk og miðaldra á fullt í fangi
með að eignast eigið húsnæði eða fá slíkt leigt. Nýir
bílar kosta sitt, en það gerir gamli bíllinn líka, því að
viðhaldskostnaður hans tekur í. Bara það að fá kló
stungið í tölvu, til að fá að vita hvað hrjáir gamla
skrjóð, kostar sitt. Þegar almenningur, sem í þessu
tilviki er kallaður neytendur, hefur puðað fyrir því
sem þarf í skæði og skjól er fjölskyldan, ungir sem
gamlir, efst á lista hans og margt annað sem gengur
fyrir pólitískum áhuga.
Ekkert gefið frá sér
En almenningur, í þessu tilviki þjóðin, hefur ekki,
þrátt fyrir allar sínar annir og stúss, gefið lýðræðið
og stjórnmálin frá sér. Ekki enn. Samkvæmt
stjórnarskránni býr þjóðin við fulltrúalýðræði. Það
er ekki fullkomið, en ekkert betra hefur fundist.
Það á rót í almennum kosningum sem Íslendingar
hafa, fram til þessa, sinnt betur en flestir aðrir.
Mikill meirihluti þjóðarinnar hefur lengst af fylgt
„sínum“ flokkum fast að málum, án þess að láta
dægurmál eða uppákomur fæla sig varanlega frá
þeim, þótt frambjóðendur og flokkar hafi reynt að
láta einstök mál yfirtaka umræðu í aðdraganda
kosninga. Reynslan sýnir að flokki sem fær sveiflu
til sín með þeim hætti helst illa á því fylgi. Sumum
gösprurum þykir þessi trúfesta kjósenda vera vond,
því að hún tryggi stöðugleika „fjórflokksins“. Til
hans megi alla óáran rekja. Bandaríkjamenn hafa
síðustu aldirnar búið við tvo flokka, bæði á lands-
vísu og í fylkjunum 50, án þess að þar sé talað um
„tvíflokkinn“ sem helstu ógnun við lýðræðið. Fylgið
við þá flokka sem notið hafa stöðugs stuðnings á Ís-
landi helgast af því að lífsskoðanir ráða áttavita
kjósenda. Þess vegna hefur fylgið hreyfst til-
tölulega lítið og uppblástur mála ekki haft lang-
tímaáhrif. Kjósandinn hefur treyst því að lífsgildi
runnin honum í merg og bein eigi samnefnara og
tryggð frambjóðandans eða flokksins sem hann
kaus. Slíkt samband virðist hafa verið á milli flokk-
anna, sem uppnefndir hafa verið eins og þeir séu
einn flokkur, og kjósenda þeirra.
Það sem komið er á botninn
getur þó legið í augum uppi
* Þetta er meginástæða þess aðhægt mjakast, en hins vegargengur hratt á kjörtímabilið og póli-
tískan kjark. Þetta tvennt fer saman
eins og sandkorn niður stundaglasið.
Reykjavíkurbréf 15.08.14