Morgunblaðið - 27.11.2014, Qupperneq 24

24 FRÉTTIRInnlent
MORGUNBLAÐIÐ FIMMTUDAGUR 27. NÓVEMBER 2014
Innihurðir
í öllum stærðum
og gerðum!
Trésmiðja GKS ehf, Funahöfða 19, sími 577 1600, gks@gks.is, gks.is
Gæði - Kunnátta - Sveigjanleiki
Lei
tið
tilb
oða
hjá
fag
mö
nnu
m o
kka
r
• Hvítar innihurðir
• Spónlagðar innihurðir
• Eldvarnarhurðir
• Hljóðvistarhurðir
• Hótelhurðir
• Rennihurðir
• Með og án gerefta
Allt sem arkitektar gera verður
hluti af umhverfinu og fyrir vikið
veltum við kannski ekki svo ýkja
mikið fyrir okkur hver hafi hannað
þetta eða hitt húsið. En í þessum
efnum er sagan við hvert fótmál.
Þannig hannaði Rögnvaldur flest
húsin við Tjarnargötu í Reykjavík,
hús númer 18, 22, 33, 35 og 37.
Einnig Tjarnargötu 32, Ráð-
herrabústaðinn, sem var fluttur
suður til Reykjavíkur sem einnar
hæðar hús en síðan stækkaður
verulega eftir teikningum Rögn-
valdar.
„Þá var Fríkirkjan stækkuð um
helming samkvæmt teikningum
Rögnvaldar 1905. Og ef með eru
talin Sóleyjargata 1, Skólabrú 2,
Vonarstræti 12 og stórhýsin við
Austurstræti sem brunnu 1915,
Hótel Reykjavík og Syndikatið, má
segja að hann hafi skapað það
svipmót sem Kvosin ber enn þann
dag í dag,“ segir Björn G. Björns-
son.
Skapaði svipmót Kvosar
RÖGNVALDUR SETTI MARK Á HÖFUÐBORGINA
Morgunblaðið/Sigurður Bogi
Tjarnargata Hús númer 33 fremst og Ráðherrabústaðurinn. Það síðarnefnda var
flutt til Reykjavíkur frá Flateyri einlyft, en stækkað skv. teikningu Rögnvaldar.
Rögnvaldar tók ég fram gögn um
hann sem ég átti. Áttaði mig á því að
þarna væri ég líklega með efni í bók.
Ýmislegt fleira og fróðlegt hefur rek-
ið á fjörurnar og svo fór ég í að taka
nýjar myndir af öllum þeim húsum
sem fjallað er um í bókinni og lauk
þeirri vinnu fyrir norðan nú í haust.“
Þótt Rögnvaldar hafi sem arki-
tekts aðeins notið við í tólf ár, 1904 til
1916, var dagsverk hans drjúgt. Sem
húsameistari landsstjórnarinnar bar
hann ábyrgð á hönnun um 150 húsa,
ef allt er talið, þar á meðal eru um 30
kirkjur, 50 önnur hús og 70 barna-
skólar.
Og allt gerðist þetta þegar þjóðin
var bláfátæk en bjartsýn. „Fyrstu
áratugir 20. aldarinnar voru tals-
verður uppgangstími á Íslandi. Þjóð-
in hafði fengið heimastjórn sinna
mála og það er nóg að gera við að
byggja upp innviði samfélagsins.
Ráðning Rögnvaldar Ólafssonar,
sem nam arkitektúr í Kaupmanna-
höfn, var liður í sjálfstæðisbaráttu
Íslendinga,“ segir Björn G. Björns-
son. Bætir við að með störfum Rögn-
valdar ljúki i nýlendustefnu sem lýsti
sér í því að útlendingar voru fengnir
til að teikna allar opinberar bygg-
ingar. Síðasta dæmið um það sé
Safnahúsið við Hverfisgötu. Rögn-
valdur lagði fram teikningu að safna-
húsi og ritgerð um slík hús víða um
lönd, en menn völdu danskan arki-
tekt.
Kirkjur og skólar
í hverjum hreppi
Þegar nýlendustefnan lét undan
var að því komið að Íslendingar létu
byggja stórhýsi og þar var Rögn-
valdur bæði arkitekt og byggingar-
meistari. Þarna er um að ræða Vífils-
staðahælið. Hann varð raunar sjálfur
berklaveikur og dvaldist á hælinu
Arkitekt bjartsýnnar þjóðar
 Björn G. Björnsson skráir sögu merks frumherja íslenskrar byggingarlistar  Rögnvaldur Ólafs-
son markaði spor  Sjúkrahús, kirkjur, skólar og íbúðarhús  Markaði endalok nýlendustefnunnar
Morgunblaðið/Júlíus
Grúsk Björn G. Björnsson með prufueintak af bók sinni um Rögnvald Ólafs-
son sem kemur út með vorinu. Þetta er afrakstur starfs í fjölmörg ár.
Morgunblaðið/Sigurður Bogi
Hafnarfjörður Kirkjan, byggð ár-
ið1914, er sterkt leiti í bæjarmynd.
Ljósm/Björn G. Björnsson
Menntun Straumhvörf urðu á Íslandi með fræðslulögum 1907. Í kjölfarið
voru byggðir margir skólar sem Rögnvaldur hannaði, svo sem á Bíldudal.
Morgunblaðið/Eggert
Dalir Hjarðarholtskirkja er ein systranna þriggja. Kirkjurnar að Breiðból-
stað í Fljótshlíð og á Húsavík eru reistar eftir sömu hugmynd Rögnvaldar.
VIÐTAL
Sigurður Bogi Sævarsson
sbs@mbl.is
„Rögnvaldur er býsna nálægur enn í
dag. Byggingar sem hann teiknaði
eru víða, þær setja sterkan svip á
umhverfi sitt og hafa – beint og
óbeint – verið fyrirmynd margra,“
segir Björn G. Björnsson leikmynda-
hönnuður. Í mars næstkomandi
kemur út bók hans um Rögnvald
Ólafsson sem kallaður hefur verið
fyrsti íslenski arkitektinn. Af því
sprettur titill bókarinnar, Fyrsti
arkitektinn – Rögnvaldur Ólafsson
og verk hans. Bókin er 240 blaðsíður
með um 600 ljósmyndum, sem Björn
hefur flestar tekið sjálfur.
Björn G. Björnsson hefur lengi
unnið að því að kynna Íslendingum
menningararf og sögu. Hefur á síð-
ustu árum skrifað bækur og sett upp
fjölda sögusýninga. Hafa slík verk-
efni, það er leikmyndahönnun og
framleiðsla sjónvarpsefnis, verið
starfsvettvangur hans síðustu hálfa
öldina eða svo. Og það var einmitt
sjónvarpið sem leiddi Björn á slóð
Rögnvaldar.
Sjónvarpsþættir vöktu áhuga
„Þegar ég var dagskrárgerðar-
stjóri á Stöð 2 á árunum 1987-91
stjórnaði ég framleiðslu um 60
stuttra þátta sem hétu Áfangar og
fjölluðu um sögustaði, kirkjur og
menningarminjar. Þá rakst ég æ oft-
ar á að Rögnvaldur Ólafsson hefði
teiknað þessa kirkjuna eða hina, en
fann hvergi neitt skrifað um þennan
mann sem þó svo sannarlega mark-
aði spor,“ segir Björn.
Með sjónvarpsþáttagerðinni var
áhugi Björns á Rögnvaldi vakinn.
Sumarið 1995 fór hann með töku-
mönnum Sagafilm í leiðangur um
Vesturland, Vestfirði og víðar til að
safna efni í heimildarmynd um Rögn-
vald, sem sýnd var síðar í sjónvarpi.
„Þegar rann upp fyrir mér að árið
2014 yrðu liðin 140 ár frá fæðingu