Fréttablaðið - 14.12.2013, Blaðsíða 58

14. desember 2013 LAUGARDAGUR| HELGIN | 58
Sigrún og Friðgeir– Ferðasaga
Höfundur: Sigrún Pálsdóttir
Útgáfa: JPV
Fjöldi síðna: 228 bls.
(Millifyrirsagnir eru blaðsins)
Þegar klukkan nálgast tólf og borðhald er um það bil að hefjast koma menn í brúnni auga á mikinn reyk úti á haffletinum. Það er brennandi skip í
um einnar sjómílu fjarlægð. Goða-
foss er í stefnu að skipinu en þegar
hann beygir fyrir Garðskaga kemur
áhöfnin auga á tvo björgunarbáta
í sjónum skammt frá. Skipstjóri
Goðafoss áttar sig strax á því að
kviknað hefur í skipinu, og að þetta
muni vera olíuskipið Shirvan sem
haldið hafði áfram siglingu um nótt-
ina og var nú að komast inn á Faxa-
flóa. Bátarnir sigla nú einnig í sömu
stefnu og Goðafoss en annar er með
mótor og nálgast land. Sjálft skipið
liggur rétt á sjónum og eru engin
merki um að það sé að sökkva. Ekki
er því líklegt að kviknað hafi í skip-
inu eftir árás tundurskeytis, hugs-
ar Sigurður skipstjóri. Svo hugsar
hann um Sigrúnu og Friðgeir og
þær góðu aðstæður sem Goðafoss
er í til að koma þessum mönnum
til bjargar ef einhverjir þeirra eru
illa slasaðir. Ekkert bendir til þess
að björgun geti stefnt Goðafossi í
hættu. Ekki úr þessu.
Goðafoss er stöðvaður og öll
áhöfnin sem ekki er á vakt kölluð
út og mönnum gert að mæta við
björgunarbát númer eitt. Í björgun-
arvestum. Sigrún og Friðgeir eru
inni í sal að setjast til borðs ásamt
hinum farþegunum þegar skipstjór-
inn tilkynnir þeim hvað sé í vænd-
um. Fólkið rýnir út um kýraugun,
aðrir fara beint út í kuldann til að
fylgjast með en hrökklast fljótlega
inn aftur. Báturinn nálgast Goða-
foss. Borðhald er allt að fara úr
skorðum, einhverjir farþeganna
eru komnir aftur út á þilfar, sumir
komnir í björgunarvesti – það liggur
óljós skipun í loftinu um það. Jakob
þjónn hafði hlaupið niður í káetu
og náð í Agnar sem var að raka sig
fyrir kveðjumáltíðina og heimkomu.
Agnar kemur hlaupandi upp á þil-
far og þar blasir við hræðileg sjón.
Fallið hefur verið frá því að sjósetja
björgunarbátinn ofan í ólgandi sjó-
inn en tveir úr áhöfn síga í neti
niður í breska bátinn og hífa þann-
ig upp nítján skipbrotsmenn löðr-
andi í olíu og með brunasár. Einn
af öðrum eru þeir dregnir upp og
farið með þá beint inn í reyksal á
bátaþilfarinu efst. Þar koma Sigrún
og Friðgeir sér fyrir með allan þann
búnað sem til staðar er í skipinu.
Sigríður Þormar og Áslaug eru hjá
þeim og eiga að aðstoða en fljótlega
kemur í ljós að best sé að Áslaug
taki strákana og Sigríður Sigrúnu
litlu. Best að halda börnunum frá
þessu. Fullorðið fólk á erfitt með að
horfa á, svo illa eru skipbrotsmenn-
irnir farnir. Ekki þarf þó að flytja
þá alla inn í sal, sumir hafa sloppið
með skrámur eins og fyrsti stýri-
maður sem nú stendur á þilfarinu
og ræðir við Sigurð skipstjóra.
Ótrúlegt að líkaminn hangi saman
Skipbrotsmennirnir eru allir komn-
ir um borð í skipið þegar klukkuna
vantar um tuttugu mínútur í eitt.
Goðafoss getur haldið ferð sinni
áfram. Í kyndiklefanum þarf að
bæta í eldinn, hafa hraðar hendur
við að skara og fleygja inn meiri
kolum. Og tilhlökkunin magnast í
brúnni þegar Goðafoss tekur stefn-
una í átt að Esjunni, þá stefnu sem
siglt er eftir þegar komið er fyrir
Garðskaga.
Fyrsti stýrimaður á Shirvan er
enn á tali við Sigurð skipstjóra.
Þeir eru komnir út á brúarpallinn
og eru að velta því fyrir sér hvað
hafi gerst. Fyrst hafði stýrimaður-
inn talið víst að tundurskeyti hefði
verið skotið á skipið, að það hefði
orðið fyrir árás. En nú er hann ekki
viss og kannski vegna þess að Sig-
urður þjarmar að honum og með
efasemdum, því að sjálfum finnst
honum ólíklegt að kafbátur sé hér í
sjónum inni á Faxaflóa. Líklegra sé
að Shirvan hafi siglt á tundurdufl.
Þrátt fyrir það lætur hann senda
allar upplýsingar um mögulega
tundurskeytaárás til fylgdarskip-
anna en engar sérstakar ráðstafanir
eru þó gerðar um borð í Goðafossi.
En nú liggja orð breska stýri-
mannsins í loftinu og læðast frá
einum skipverja til annars og inn
í borðsal og að lokum inn í reyk-
sal. Það fer um mannskapinn sem
bregst þó við með efasemdum því að
nálægð skipsins við land gerir tíð-
indin ekki sérlega trúverðug.
„Hvaða andskotans vitleysa,“
segja menn og reyna að halda sínu
striki, borða kalkún í borðsalnum
en þar fyrir ofan, í reyksalnum, er
verið að hlúa að kvöldum og stynj-
andi skipbrotsmönnunum sem
sumir eru við það að missa með-
vitund og eru þannig útleiknir að
ótrúlegt má heita að líkaminn hangi
saman. Það er raunar með ólíkind-
um að sumir þeirra séu yfirleitt á
lífi. Sigrún og Friðgeir reyna að
ganga örugglega til verks. Í sjúkra-
kistunni eru lyf og sárabindi. En
um sum brunasárin er ekki hægt
að binda. Einhver þarf að fara niður
í eldhús og ná í kartöflumjöl til að
loka stærstu sárunum og þurrka.
Eins og sár þessa fimmtán ára létta-
drengs sem liggur þarna á gólfinu
milli leðurbólstruðu básanna. Hann
hafði fengið yfir sig fimmtíu lítra
pott af sjóðandi vatni.Hvernig hafði
það gerst? Sprenging? Tundurdufl
eða tundurskeyti? Halda áfram,
binda um sár. Af hverju hafði Sig-
rún gerst læknir? Vissi hún það ein-
hvern tímann? Þá kallar Friðgeir
og biður um hníf. Agnar er niðri
og kemur upp með hníf úr búrinu.
Þegar hann réttir honum hnífinn er
Friðgeir að leggja sárabindi á and-
lit manns. Eða það sem eftir er af
því. Andlitsbeinin standa nánast út
úr brenndu og strekktu hörundinu.
Friðgeir leggur grisju yfir augu
mannsins. Augun? Þetta eru eigin-
lega augntóftir. Allt um kring liggja
mennirnir, sumir bara á buxum og
nærbolum. Það vantar föt. Hvar eru
þau? spyr einhver Eymund stýri-
mann þegar Sigrún stendur upp og
gengur í átt að dyrunum. Hafði hún
heyrt barnið sitt gráta niðri þegar
Agnar kom upp með hnífinn? Og
munað eftir því að hún hafði ætlað
að gefa dóttur sinni að borða? Hún
gengur hratt og örugglega niður
stigann og inn í matsalinn en í því
gengur Sigurður háseti upp stigann
að utanverðu og inn í reyksalinn og
býður fram aðstoð sína. Inni í mat-
salnum tekur Sigrún dóttur sína
úr fangi Sigríðar Þormar og biður
hana að fara niður í eldhús og hita
pela fyrir sig. En hún þarf að fara
strax aftur upp í reyksal, og ákveð-
ur að koma dóttur sinni fyrir þar.
Þegar hún gengur út úr matsalnum,
inn á ganginn og upp stigann, koma
Áslaug, Óli og Sverrir inn úr kuld-
anum, um aðaldyrnar á yfirbygg-
ingunni sem liggur beint inn á gang-
inn fyrir framan borðsalinn. Það er
ekkert veður til að vera úti. Óli er
á vappi um ganginn, kannski með
hugann við eftirréttinn sem enn á
eftir að bera fram, en Sverrir er óró-
legur og vill fara til mömmu sinnar.
Saga sem lifir með þjóðinni
Saga læknishjónanna Sigrúnar Briem og Friðgeirs Ólasonar er byggð á bréfum og dagbókum sem þau héldu frá því að þau sigldu
til Bandaríkjanna haustið 1940 og þar til þau sneru heim með Goðafossi haustið 1944. Sigrún Pálsdóttir sagnfræðingur skrifar sögu
þeirra í bókinni Sigrún og Friðgeir– Ferðasaga og segir hér frá atburðarásinni um borð í skipinu eftir að tundurskeyti skellur á því.
LÍFSGLATT FÓLK Sigrún og Friðgeir í góðum hópi í Bandaríkjunum.
Andlitsbeinin standa
nánast út úr brenndu og
strekktu hörundinu.
Friðgeir leggur grisju yfir
augu mannsins. Augun?
Þetta eru eiginlega
augntóftir.