Læknablaðið - 15.03.2004, Blaðsíða 48

UMRÆÐA & FRÉTTIR / SJÁLFSSKAÐAR
ana strax í byrjun. Innan geðgeirans hafa flest sjúk-
dómsgreiningakerfi verið í langri, samfelldri þróun
og eru ef til vill enn ekki komin á leiðarenda en það
þýðir að samræmd notkun skilmerkja er lykillinn að
marktækri niðurstöðu hverrar rannsóknar.
Hugtakið vísvitandi sjálfsskaði samsvarar enska
hugtakinu intentional self-destructive act og verður að
skoða það í samhengi við önnur hugtök, svo sem
deliberate self-harm (meðvitaður sjálfsskaði), suicidal
behaviour (sjálfsvígsatferli), attempted suicide (sjálfs-
vígstilraun) og para-suicide (sýndarsjálfsvíg) (2). Síð-
astnefnda hugtakið er reyndar umdeilt innan sjálfs-
vígsfræðanna. I rannsóknarvinnu okkar á FSA not-
um við hugtakið sjálfsvígstilraun við skráningu sjálfs-
skaða, en með nauðsynlegum útskýringum til að
skráningin verði sem nákvæmust.
Utan skilmerkja sjálfsvígstilraunar falla til dæmis
lyfjaeitranir hjá börnum, þroskaheftum eða ofurölvi
einstaklingum, þegar verknaður er ekki beint vísvit-
andi heldur meira í ætt við slys, óvitahátt eða ölæði.
Utan skilmerkja sjálfsvígstilraunar falla einnig
sjálfsskemmandi lifnaðarhættir eins og stórreykingar,
ofdrykkja og ofát sem flokkast fremur undir vana-
bundna hegðun en verknað.
í einstaka tilviki getur það verið huglægt matsat-
riði að greina á milli sakleysislegustu vísvitandi lyfja-
eitrana og óverulegustu skammtaaukninga á til dæm-
is verkja- eða svefnlyfjum án samráðs við lækni, sér-
staklega ef upplýsingar eru ófullkomnar, en einnig í
þessum atriðum er reynt að styðjast við samræmd skil-
merki. Hafi ætlun einstaklingsins með verknaðinum
verið að skaða sig telst atvikið með, annars ekki.
Sama máli gegnir að sjálfsögðu um allar aðrar sjálfs-
skaðanir.
Heimildir
1. Ingvarsson B. Suicidal Bchaviour in Northern Iceland. Vegg-
spjald á norræna geðlæknaþinginu í Reykjavík í ágúst 2003.
Læknablaðið 2003; 89 (Suppl 48): 73.
2. Nordic Medico Statistical Committee (NOMESCO): Classifi-
cation of External Causes of Injuries, 48:1997.
Orlofsbústaðir fyrir alla lækna
Jón Sigurðsson
Höfundur er svæfingarlæknir.
Vorið 2002 var tekinn í notkun nýr orlofsbústaður
læknafélaganna við Hreðavatn (sjá frétt í 778. tbl.
Læknablaðsins 2002). Nú í haust var síðan hafin
bygging á öðrum nýjum orlofsbústað og er hann er í
landi Húsafells (sjá frétt í 12. tbl. Læknablaðsins
2003). Pað vekur athygli að við byggingu beggja þess-
ara bústaða er sérstakt tillit tekið til aðgengis hreyfi-
hamlaðra. Ég er í hópi fárra hreyfihamlaðra lækna og
gleðst því væntanlega meira yfir þessu en aðrir. Ég
var einnig ánægður með að Sigurbjörn Björnsson
skyldi hafa kallað mig til sem ráðgjafa við byggingu
bústaðarins við Hreðavatn.
Síðastliðið sumar dvaldi ég í vikutíma í orlofsbú-
staðnum í landi Miðhúsa við Egilsstaði. Ég hafði áður
heyrt að þröskuldar væru þar frekar háir og svefn-
herbergisdyr í þrengsta lagi til þess að hægt væri með
góðu móti að komast þar um í hjólastól. Hringdi ég í
Pétur Heimisson og spurðist fyrir um hugsanlegar úr-
bætur. Daginn eftir fékk ég tölvupóst frá Pétri með
myndum úr bústaðnum, en þá var þegar búið að
breikka dyrnar og gera aðrar lagfæringar! Óhætt er
að segja að málið hafi verið leyst samstundis.
Óski læknar eftir að dveljast í orlofsbústað að
vetrarlagi eru ekki notaðar sömu reglur og gilda um
sumarúthlutun. Vegna tímabilsins frá áramótum og
fram til vors fá þeir fyrst úthlutað sem fyrstir hringja
eftir 1. nóvember. Nú í haust ákvað Orlofsnefnd að
hreyfihamlaðir læknar fengju einnar viku forskot
vegna umsóknar um áðurnefndan bústað við Hreða-
vatn.
Arni Björn Stefánsson var formaður Orlofsnefnd-
ar í nokkur ár. Nýlega kynnti hann nýstárlegar hug-
myndir sínar um jarðgöng inn í Þríhnúkagíg. Tók
hann fram að göngin yrðu fær fólki í hjólastólum.
Velti ég því fyrir mér, í gríni og alvöru, hvort orlofs-
nefnd kæmi eitthvað að þessu máli.
Orlofsnefnd á mikið hrós skilið fyrir að vinna að
bættu aðgengi hreyfihamlaðra. Ég hef kynnst því af
eigin raun að í þjóðfélaginu þurfa hreyfihamlaðir að
glíma við margs konar hindranir. Pað er því ánægju-
legt að geta, eins og aðrir læknar, farið í ferðalag, not-
ið náttúru landsins og dvalist í orlofsbústöðum lækna-
félaganna.
244 Læknablaðið 2004/90