Læknablaðið - 15.03.2005, Síða 28

FRÆÐIGREINAR / KRiLFISKIEITRUN
Mynd 1. Hrár túnfiskur
tilbúinn til neyslu.
aldrinum 38-40 ára að hádegisverði á veitingastað
í Reykjavík. Mennirnir voru hraustir og notuðu
engin lyf. Þeir pöntuðu allir klúbbsamloku með
hráum túnfiski. Fyrst var komið með „roast beef“
samlokur sem þeir afþökkuðu og biðu þess í stað
eftir túnfisksamlokunum. Eftir máltíðina hélt
einn mannanna til skrifstofu sinnar en hinir héldu
saman á mikilvægan samningafund. Sá sem fór til
skrifstofu sinnar fékk einkennin um hálftíma eftir
að málsverði lauk og fór hann fljótlega heim til sín.
Annar þeirra sem fóru á samningafundinn gat ekki
lokið við samlokuna vegna byrjandi vanlíðunar en
hinn sem var með nokkuð vægari einkenni fékk
fyrstu einkenni um tveim tímum eftir hádegisverð-
inn. Allir þrír fundu fyrir mikilli vanlíðan ásamt
áköfum roða og hitatilfinningu. Auk þess lýsti
einn þeirra púlserandi hjartslætti og höfuðverk en
annar svitnaði ákaft og fann fyrir miklum þorsta.
Allir þrír neituðu einkennum frá meltingarvegi.
Samningamennirnir gátu ekki leynt líðan sinni og
var haft á orði að viðræðurnar gengju nærri þeim.
Skoðun var framkvæmd á einum mannanna um
það bil einni og hálfri klukkustund eftir að ein-
kennin byrjuðu. Hann var með roða í augnslím-
húð, eldrauður á allan skrokkinn en útbrot voru
ekki sjáanleg né heldur bjúgur í andliti. Púls var
um 110 slög á mínútu.
Gangur og meðferð
Þar sem grunur var um svæsin ofnæmisviðbrögð
hjá þeim sem fyrstur veiktist var haft samband
við eitt okkar (DG) í síma og atvikum lýst. Hann
taldi líklegt að um krísfiskieitrun væri að ræða
og lét grennslast fyrir um líðan hinna mannanna.
Allir þrír voru með svipuð einkenni sem styrkti
gruninn um krflfiskieitrun og þótti því ekki ástæða
til sjúkrahúsvistunar eða neinnar meðferðar.
Einkennin gengu yfir hjá öllum þremur á fjórum til
sex klukkustundum. Tveir mannanna fundu fyrir
slappleika og þreytu næstu daga. Sá þriðji var við
fulla heilsu daginn eftir en hann var með vægari
einkenni en hinir tveir og lengstur tími leið frá
neyslu samlokunnar þar til hann fékk einkennin.
Sýnataka
Heilbrigðisfulltrúar frá Umhverfis- og heilbrigðis-
stofu Reykjavíkurborgar fóru á veitingastaðinn og
sóttu það sem eftir var af túnfiskinum. Ekki höfðu
fleiri gestir fengið hráan túnfisk þennan dag. Sýni
var tekið úr fiskinum og sent á Rannsóknarstofnun
fiskiðnaðarins til mælingar á histamínmagni. Mæl-
ingaraðferðin byggir á greiningu histamíns með
vökvagreini, HPLC tækni. Sýni eru undirbúin með
útdrætti í 10% tríklóredikssýru og precolumn-
afleiða sýnis er mynduð með OPA (o-phthaldiald-
ehyde) hvarflausn. Greining á vökvagreini felst í
notkun RP tækni (reversed phase) með leysa-grad-
ient. Notaður er flúrljómunarnemi við mæling-
una. Næmi aðferðar er frá 5 ppm (5 mg/kg) (6-8).
Mæling leiddi í ljós yfir 1200 ppm af histamíni en
miðað er við að magn yfir 1000 ppm af histamíni í
mat valdi einkennum bráðrar krflfiskieitrunar (9).
Samkvæmt Food and Drug Adminstration (FDA) í
Bandaríkjunum eru gildi hærri en 50 ppm merki um
histamínskemmdir og gildi hærri en 20 ppm ábend-
ing um ófullnægjandi kælingu á fiskinum (10). í
frystigeymslu veitingastaðarins voru tvær sendingar
af túnfiski. Önnur var frá Vestmannaeyjum og hin
frá Sri Lanka en ekki var vitað úr hvorri sendingu
umræddur túnfiskur var tekinn. Við mælingar kom
í ljós að innflutti fiskurinn innihélt 900 ppm af hista-
míni en sá frá Vestmannaeyjum var með <5 ppm
af histamíni. Ekki er vitað hvort fiskurinn frá Sri
Lanka skemmdist fyrir eða eftir komu til landsins
en hann var innfluttur sem kælivara og frystur eftir
komu til landsins.
Sjúkratilfelli 2
Um er að ræða sautján ára gamla stúlku sem hafði
barnaasma og fær enn þá talsverð einkenni við
áreynslu í kulda. Seinni hluta júlí mánaðar síðast-
liðins borðaði hún að kvöldi til á salatbar. Hún tók
sér tvær til þrjár fullar matskeiðar af niðursoðnum
túnfiski og með honum ávaxta- og grænmetissalat
sem í voru appelsínur, epli, kiwi, melónur, kál
og jarðhnetur. Þegar hún var rétt að ljúka við að
borða fór henni að líða illa. Hún hitnaði um allan
líkamann eins og hún væri að brenna í sól. Hún
varð síðan eldrauð. Roðinn byrjaði á handleggjum
en dreifðist síðan upp í andlit og niður um bol. Um
klukkustund eftir máltíðina kom hún á bráðamót-
töku Landspítalans. Hún var ekki bráðveikindaleg
en með mikinn roða í andliti, á bringu og upphand-
252 Læknablaðið 2005/91