Læknablaðið - 15.07.2006, Qupperneq 21

FRÆÐIGREINAR / OFFITUGREINING ÖRYRKJA
báðum kynjum, bæði hjá þeim sem höfðu offitu á
meðal sjúkdómsgreininga í örorkumati og meðal
öryrkja almennt. Tafla II sýnir aldursstaðlað
áhættuhlutfall fyrir öryrkja þar sem offita var á
meðal sjúkdómsgreininga í örorkumati og fyrir
öryrkja almennt. Marktæk aukning hafði orðið
á örorku hjá báðum kynjum. Hjá körlum var
aukningin meiri hjá þeim sem höfðu offitu meðal
greininga í örorkumati en hjá öryrkjum almennt,
en hjá konum var aukningin minni hjá þeim sem
höfðu offitu meðal greininga í örorkumati en hjá
öryrkjum almennt
Hjá körlum varð ekki marktæk breyting á
aldursdreifingu þeirra sem höfðu offitu á meðal
greininga í örorkumati á milli áranna 1992 og 2004
(p=0,274), en marktæk breyting varð hjá konum
(p<0,0001), með hlutfallslegri aukningu á örorku
tengdri offitu meðal kvenna á aldrinum 20 til 49
ára, en dregið hafði úr örorku tengdri offitu hjá
eldri aldurshópum kvenna (sjá mynd 1).
Við samanburð á öryrkjum sem höfðu offitu á
meðal greininga og öryrkjum almennt 1. desember
2004 reyndist vera marktækur munur á dreifingu
sjúkdómsgreininga í örorkumati, jafnt hjá körlum
sem konum (p<0,0001). Mun meira var hjá báðum
kynjum um innkirtla-, næringar- og efnaskipta-
sjúkdóma aðra en offitu og lungnasjúkdóma hjá
öryrkjum með offitu á rneðal greininga en ör-
yrkjum almennt og hjá körlum var jafnframt mun
meira um sjúkdóma í hjarta og æðakerfi.
Tafla III sýnir örorku hjá þeim sem höfðu
offitu á meðal sjúkdómsgreininga og hjá öryrkjum
almennt eftir búsetu og kyni í desember 2004.
Marktækt stærri hluti kvenna með offitugreiningu
bjuggu utan höfuðborgarsvæðisins borið saman
við konur almennt (p<0,0001), en hjá körlum var
ekki marktækur munur eftir búsetu (p=0,05).
Umræða
Allar líkur eru á því að þegar offita er fyrsta
sjúkdómsgreining örorkumats sé hún meginorsök
örorkunnar og er gengið út frá því hér. A milli
áranna 1992 til 2004 var aukning á fjölda öryrkja
á íslandi með offitu sem fyrstu sjúkdómsgrein-
ingu í örorkumati marktækt meiri en fjölgun ör-
yrkja almennt. Fjölgunin var líka mun meiri en
sem nemur hlutfallslegri fjölgun í hópi of feitra
íslendinga frá árunum 1990 til 2002, en samkvæmt
könnunum Manneldisráðs hafði hlutfall fólks
með offitu aukist úr 6,5% í 12,4% meðal 15-80
ára karla en úr 8,5 í 12,3% meðal kvenna á þessu
tímabili (18). Að einhverju leyti má hugsanlega
skýra þetta misræmi með meira vanmati á líkams-
þyngd í könnuninni árið 2002 en 1990. Jafnvel þótt
upplýsingar um hæð og þyngd hafi verið fengnar
Karlar
16-19 20-24 25-29 30-34 35-39 40-44 45-49 50-54 55-59 60-64 65-66
Aldurshópar
o 1992» 2004
Konur
3500
3000
2500
2000
1500
1000
500
0
16-19 20-24 25-29 30-34 35-39 40-44 45-49 50-54 55-59 60-64 65-66
Aldurshópar
o 1992" 2004
frá þátttakendum sjálfum í báðum könnunum var
um símakönnun að ræða árið 2002 en persónulegt
viðtal árið 1990. Hitt er ekki síður sennilegt að
þessi mikla aukning í fjölda öryrkja með offitu sem
fyrstu greiningu sé merki um að veruleg og/eða
sjúkleg offita hafi aukist umfram væga offitu. Sú
skýring er f samræmi við þróun víða annars staðar,
ekki síst í Bandaríkjunum, þar sem þeir feitu verða
Mynd 1. Algengi (á
100.000 íbúa) offitugrein-
ingar hjá öryrkjum á
íslandi í desember 1992 og
desember 2004, skipt eftir
kyni og aldri.
Læknablaðið 2006/92 529