Læknablaðið - 15.01.2010, Síða 14

FRÆÐIGREINAR
RANNSÓKN
Tafla II. Meðaltöl og staðalfrávik þeirra breyta sem metnar voru íþessari könnun, annars
vegar hjá þátttakendum án járns í merg (stig 0) og hins vegar hjá þeim sem höfðu járn í
merg (stig 1-6) ásamt tölfræðilegu marktæki (p) á mismuninum.
Eining Sjúklingar án járns í merg Meðaltal (staðalfrávik) Sjúklingar með járn I merg Meðaltal (staðalfrávik) P
Fjöldi 15 74
Konur/karlar 9/6 47/27
Hb g/L 102,3(30,2) 112,8(21,8) <0,001
MCV fL 80,2 (10,7) 89,9 (5,8) <0,001
RDW % 16,35(2,2) 14,62 (2,1) <0,001
Netfrumur 109/L 49,7 (23,8) 46,1 (48,5) 0,01-0,02
CHr pg 23,81 (5,1) 27,79 (2,7) <0,001
CRP mg/L 48,7 (48,5) 64,9 (59,5) <0,001
Járn pmól/L 9,1 (6,2) 11,2(7,2) 0,001-0,005
Járnbindigeta gmól/L 72,5 (11,5) 49,1 (11,9) <0,001
Mettun járnbindigetu % 13,2 (10,1) 22,3 (12,2) <0,001
Ferritín mg/L 37,2(38,1) 377,6(819,3) <0,001
sTfR nmól/L 55,1 (33,9) 21,7 (10,5) <0,001
sTfR-ferritín-vfsir nmól/log gg 53,4 (46,9) 10,4(6,7) <0,001
mismun. Tölfræðilega marktækur munur (p<0,05)
var á meðaltali allra breytanna.
Samræmi á milli stigunar járnbirgða í merg með
smásjárskoðun annars vegar og hins vegar sTfR,
sTfR-ferritín-vísis og ferritíns kemur fram á mynd-
um 3-5. Á mynd 3 sést að sTfR mældist marktækt
hæst hjá þeim sem voru með jámlausan merg
en minni munur var á meðaltali sTfR hjá þátt-
takendum með stig 1 til 5 af jámbirgðum. Mynd
Mynd 3. Meðnltal sTfR og 95% vikmörk eru sýndfyrir hvert stig afjárnbirgðum í merg.
Efri og neðri viðmiðunarmörk eru sýnd með láréttum línum. Tölfræðiiega marktækur munur
(p <0,05) er á milli sTfR hjá þátttakendum með stig 0 af járnbirgðum og þátttakendum með
öil önnur stig og á milli þeirra sem eru með stig 1 og stig 3. Ekki er tölfræðilega marktækur
munur á milli annarra hópa.
4 sýnir að sTfR-ferritín-vísir var einnig marktækt
hæstur hjá járnlausum þátttakendum og fór lækk-
andi við hvert stig af vaxandi járnbirgðum. Á
mynd 5 sést að ferritín var ívið hærra hjá járnlaus-
um þátttakendum en þeim sem höfðu stig 1 af
járnbirgðum en steig annars marktækt milli stiga
með vaxandi járnbirgðum.
Tveir þátttakendur höfðu sTfR undir viðmið-
rmarmörkum prófefnasamstæðunnar sem notuð
var (8,7-28,1 nmól/L samkvæmt upplýsingum
framleiðanda). Annar þeirra var á frumueyðandi
meðferð (cytostatica) og fækkun á rauðkornskím-
frumum í merg kom fram við smásjárskoðun hjá
hinum. sTfR var yfir viðmiðunarmörkum hjá 23
þátttakendum og 11 þeirra voru með jámlausan
merg. Af hinum 12 voru sjö með aukningu á
rauðkornskímfrumum í merg samkvæmt smá-
sjárskoðun, þrír voru með eitilkrabbamein (lym-
phoma) og einn var á epóetínmeðferð. Engin
nærtæk skýring fannst á hækkun á sTfR hjá einum
þátttakanda sem mældist með sTfR 36,8 nmól/L.
Fjórir járnlausir þátttakendur höfðu sTfR innan
viðmiðunarmarka.
Af þeim þátttakendum sem reyndust járnlausir
samkvæmt smásjárskoðun voru 13 af 14 (93%)
rétt flokkaðir samkvæmt Tómasartöflu (einn járn-
lausan þátttakanda var ekki hægt að flokka vegna
þess að niðurstöðu úr mælingu á CHr vantaði),
10 voru í flokki 3, þrír í flokki 2 og einn rang-
lega í flokki 1. Af þátttakendum með jám í merg
flokkaði Tómasartafla 13 af 71 (18%) ranglega sem
járnlausa, níu í flokk 3 og fjóra í flokk 2.
I töflu III birtast næmi, sértæki, skilvirkni
og mælikvarði Youdens fjögurra stakra blóð-
rannsókna, ferritíns, MCV, CHr og sTfR, og
þriggja reiknaðra mælikvarða, sTfR-ferritín-vísis,
mettunar járnbindigetu og Tómasartöflu, við
greiningu járnleysis. Þær forsendur sem reynd-
ust skilvirkastar í óskiptu þýði án tillits til
bólgusvörunar voru notaðar við útreikningana.
í töflunni eru þátttakendur með annars vegar
CRP <6 mg/L og hins vegar a6 mg/L skoðaðir
sérstaklega til þess að meta áhrif bólgusvörunar.
Umræða
Á myndum 3-5 sést að sTfR-ferritín-vísir og sTfR
greina allvel algert jámleysi en gefa ekki að öðru
leyti miklar upplýsingar um magn af járnbirgðum
á meðan ferritín er fyrst og fremst mælikvarði
á magn af forðajárni en greinir síður á milli al-
gers jámleysis og lægsta stigs af jámbirgðum.
Forspárgildiferritínmælingaumjárnleysitakmark-
ast einnig vegna þess að ferritín eykst í blóði við
bólgusvörun og verður þá hærra en svarar til járn-
birgða. Næmi ferritíns við greiningu járnskorts
14 LÆKNAblaSið 2010/96