Læknablaðið - 15.03.2013, Qupperneq 12

RANNSÓKN
Mynd 1. Orsakir sjónskerðittgar.
Úrvinnsla byggð á fjölda einstak-
linga með sjónskerðingu í báðum
augum (10 einstaklingar, 20 augu).
auk þess að svara spurningalista um almennt heilsufar, lífsvenjur,
augnheilsu, lyfjanotkun og fyrri augnskurðaðgerðir.
Fengið var samþykki Tölvunefndar og Siðanefndar fyrir rann-
sókninni.
Augnskoðunin fólst meðal annars í mati á sjónskerpu í hvoru
auga fyrir sig með Snellen-sjónmælingatöflu í 6 metra fjarlægð. Ef
þátttakendur sáu ekki neðstu línu á kortinu (samsvarandi 6/6 í
sjónskerpu) var besta-sjónskerpa metin með aðstoð sjónglerja. Ef
einstaklingur gat ekki greint neinn bókstaf á Snellen-töflunni, það
er ef sjónskerpa var verri en 6/60, var fjarlægðin minnkuð í þrjá
metra, síðan tvo og að lokum einn metra. Ef enn var ekki hægt að
meta sjónskerpu var kannað hvort þátttakandi gæti talið fingur,
metið handarhreyfingu eða skynjað ljós í eins eða hálfs metra
fjarlægð. Aðrir þættir augnskoðunarinnar fólust meðal annars í
rauflampaskoðun sem gerð var af augnlækni, Scheimpflug-sneið-
myndatöku (Nidek EAS 1000; Nidek Co. Ltd, Gamagori, Japan) af
augasteini og fremri hluta augans, ásamt þrívíddarmyndatöku af
sjóntaug og augnbotni (Nidek 3Dx/NM; Nidek Co. Ltd, Gamagori,
Japan). Sjónsviðsmæling var gerð (Octopus GIX; Interzeag AG,
Schilieren, Sviss) ef þátttakandi hafði sögu um gláku eða ef útlit
sjóntaugar vakti grun um sjúkdóminn.
Tafla I. Algengi (%) og 5 ára nýgengi sjónskerðingar og blindu samkvæmt skil-
greiningu Alþjóðaheilbrigðismálastofnunarinnar. Fjöldi = fjöldi þátttakenda; n =
fjöldi einstaklinga með sjónskerðingu eða blindu; 95% Cl = 95% öryggismörk.
Sjónskerðing - algengi Sjónskerðing - 5 ára nýgengi
Aldur Fjöldi n % 95% Cl Fjöldi n % 95% Cl
50-59 360 0 0 - 303 0 0 -
60-69 355 2 0,6 0,0-1,4 301 2 0,7 0,0-1,6
70-79 254 2 0,8 0,0-1,9 203 5 2,5 0,3-4,6
80+ 76 6 7,9 1,7-14,1 35 2 5,7 0,0-13,8
Alls 1045 10 1,0 0,4-1,6 842 9 1,1 0,4-1,8
Blinda - algengi Blinda - 5 ára nýgengi
Aldur Fjöldi n % 95% Cl Fjöldi n % 95% Cl
50-59 360 0 0 - 303 0 0 -
60-69 355 0 0 - 303 1 0,3 0,0-1,0
70-79 254 1 0,4 0,0-1,2 204 1 0,5 0,0-1,5
80+ 76 5 6,6 0,9-12,3 36 1 2,8 0,0-8,4
Alls 1045 6 0,6 0,1-1,0 846 3 0,4 0,0-0,8
Stuðst er við skilgreiningar Alþjóðaheilbrigðismálastofnunar-
innar (WHO) við mat á sjóntapi." Sjónskerðing er skilgreind sem
besta-sjónskerpa (með sjónglerjum ef þörf er á) <6/18, en þó ekki
verri en 3/60, eða sjónsvið sem er eingöngu 5° til <10° frá miðju-
punkti. Besta-sjónskerpa sem er <3/60, eða sjónsvið minna en 5°
frá miðjupunkti flokkast sem blinda. A Islandi er lögblinda skil-
greind sem besta-sjónskerpa s6/60.
Orsök sjóntaps var metin út frá rannsóknargögnum,213og hefur
greiningarskilmerkjum aldursbundinnar augnbotnahrörnunar1415,
gláku16, skýmyndunar á augasteini17'18 og sjónlagskvillum19'21 í
Reykjavíkuraugnrannsókninni verið lýst áður. Ef þátttakandi
hafði tvo eða fleiri sjúkdóma sem valdið geta sjónskerðingu mátu
höfundar út frá sjúkraskrám og augnbotnamyndum hvaða sjúk-
dómur var líklegasta orsök sjóntapsins.
Algengi og 5 ára nýgengi var metið í 10 ára aldurshópum og
notuð var lýsandi tölfræði við útreikning á 95% öryggismörkum.
Stuðst var við kí-kvaðrat próf og lógistíska aðhvarfsgreiningu við
samanburð milli hópa.
Niðurstöður
í töflu I er algengi og 5 ára nýgengi sjónskerðingar og blindu lýst í
10 ára aldurshópum.
Árið 1996 var algengi sjónskerðingar 1,0% og blindu 0,6%.
Fimm ára nýgengi sjónskerðingar var 1,1% og blindunýgengið var
0,4%. Algengi lögblindu (sjónskerpa s6/60) var 0,8%. Eins og sjá
má í töflunni eykst algengi sjóntaps gríðarlega í elstu aldurshóp-
unum og sem dæmi má nefna að engin sjónskerðing er til staðar
hjá þeim sem eru 50-59 ára við upphafsskoðun en í elsta aldurs-
hópnum hefur algengið stigið í tæp 8%. Allir þeir sem voru blindir
við skoðunina 1996 voru eldri en 75 ára.
Fyrir hvert ár yfir 50 ára jukust líkur á sjónskerðingu við upp-
hafsskoðun árið 1996 um 18% (95% öryggismörk 9-28%; p<0,001)
og blindulíkur um 28% (95% öryggismörk 13-45%; p<0,001).
Svipað mátti sjá við 5 ára eftirfylgdarskoðun þar sem líkurnar á
sjónskerðingu jukust um tæplega 15% á ári eftir fimmtugt (95%
öryggismörk 6-24%; p<0,001).
Eftir leiðréttingu fyrir aldri voru meiri líkur á að einstaklingur
með verri sjónskerpu en 6/12 árið 1996 hefði látist á 5 ára tímabilinu
en þeir sem sáu betur (hlufallslíkur-hlutfall 3,8; 95% öryggismörk
J
124 LÆKNAblaðið 2013/99