Þjóðlíf - 01.07.1988, Síða 32

Þjóðlíf - 01.07.1988, Síða 32
ÞJÓÐFÉLAGSMÁL Olga og Hans Rottberger meö dóttur sína Annie í Svíþjóð 1944, en þangað flúðu hjónin undan nasistum frá Danmörku. íslendingar vísuðu hjónunum úr landi ásamt tveimur ungbörnum eins og segir frá í viðtalinu við Olgu. Myndin birtist í bók Þórs Whitehead, „Stríð fyrir ströndum". „Við fórum til íslands haustið 1935. Eigin- maður minn fór af stað strax um haustið, en þar eð ég var ólétt af fyrsta barni okkar, beið ég fram yfir fæðingu þess. Vildi ekki hætta á það að leggja upp í þetta erfiða ferðalag þannig á mig komin. Barnið fæddist síðan þann 10. október 1935. Staða okkar í Þýskalandi hafði smám sam- an versnað frá valdatöku nasista. Við bjugg- um á fimmtu hæð í fjölbýlishúsi í vesturhluta Berlínar. Nollendorfstrasse 25 var heimilis- fang okkar. Húsið stendur enn. I Berlín rak eiginmaður minn útvarpsbúð. Þetta var ein fyrsta útvarpsbúðin, sem sett var á laggirnar í borginni. Én þegar að valdatöku nasista kom, þá tóku þeir auðvitað í sínar hendur yfirstjórn útvarpsmála eins og annarra hluta. Allir þeir sem ráku útvarpsbúðir uröu að láta skrásetja sig sérstaklega. Þegar menn kom- ust að því að við vorum Gyðingar, fengum við ekki lengur að selja ýmsar vinsælar og eftirsóttar vörur í versluninni. Samt sem áður reyndi eiginmaður minn að halda áfram að útvega sér og selja vörurnar. Skömmu síðar var hann kallaður fyrir lögreglu og yfir- heyrður en meira var ekki gert í málinu fyrst í stað. Víst er að einhver hafði sagt til hans, líklega samkeppnisaðili. Misþyrmt af nasistum Skömmu síðar var eiginmaður minn aftur kallaður fyrir lögreglu og að því loknu hnepptur í varðhald. Versluninni var lokað. „Fyrst þér eruð júði, þá er best að við tryggjum að þér haldið kjafti," sagði lög- regluforinginn við hann og eiginmaður minn var hnepptur í svokallað gæsluvarðhald eða „Schutzhaft'1 í tvær vikur. Ég mátti ekki heimsækja hann í fangelsið og frétti ekkert af honum fyrr en hann kom aftur. Þá var hann gjörbreyttur maður. Hann sagði mér það aldrei, en ég tel víst að hann hafi orðið að þola misþyrmingar, jafnvel pyntingar í fangelsinu. Hann bar það utan á sér, sem hann hafði þolað. Hann sagði við mig: „Ollie, ég get ekki verið hérna lengur. Ég verð að fara burtu.“ Allir vissu að við vorum Gyðingar, fólkið í húsinu, allir. Eiginmaður minn fór síðan af stað til íslands um miðjan september 1935, en ég beið fram í desember. Hann ákvað að fara til íslands einfaldlega af því að hann vildi komast sem lengst í burtu frá Þýskalandi. Hann hafði einhvern veginn frétt af því að Island tæki enn á móti útlendingum. Móðir Olgu Helene Mann ásamt dóttur- dóttur sinni Evu Rottberger á Öldugötu einhvern tíma um veturinn 1937—38. Hún vildi vera náiægt syni sínum og dóttur, sem orðið höfðu að flýja nasismann í Þýskalandi. Allt fram á vorið 1940 voru embættismenn að ráðgera að hrekja þá sem enn voru á íslandi úr fjölskyldunni úr landi. Það var svo þáttur í örlagasögu þessarar fjölskyldu er Helene Mann lést í stríðslok á íslandi án þess að hafa hitt Olgu dóttur sína og börnin frá því þau voru hrakin frá íslandi 1938. Enginn hjálpaði mér. . . Tíunda desember 1935 fór ég með lest frá Berlín til Hamborgar, með tveggja mánaða gamla dóttur mína á handleggnum. Ég man það enn að lestarvagninn var troðfullur. All- ir forðuðust mig; enginn sagði við mig eitt einasta orð. Yfirleitt er fólk í lestarvögnum hjálplegt við konur með smábörn, en þarna lyfti enginn hendi mér til hjálpar. Fólkið vildi ekki sjá mig. Þetta var hrollkaldur dagur en ég fékk herbergi hjá samtökum Gyðinga í borginni meðan ég var að bíða eftir skipinu Goðafossi til íslands. Síðan var haldið af stað og þetta var hræðileg ferð. Ég var skelfilega sjóveik á leiðinni. Ég hafði haft áhyggjur af barninu; óttaðist að það gæti þjáðst á leiðinni og hafði samband við lækni vegna þess. Hann sagði mér, að ég þyrfti ekki að hafa áhyggjur af barninu; hjá svo litlum börnum væri jafnvæg- isskynið í eyrunum ekki fullþroskað. Sjálf gæti ég hins vegar búist við hinu versta eins og kóm á daginn. Síðan kom ég til Reykjavíkur tveimur dög- um fyrir jól 1935. Eiginmaður minn hafði fengið herbergi hjá Hjálpræðishernum. Þetta var lítið herbergi og í fremur vondu ásigkomulagi. Barnið okkar svaf alltaf í 32
Síða 1
Síða 2
Síða 3
Síða 4
Síða 5
Síða 6
Síða 7
Síða 8
Síða 9
Síða 10
Síða 11
Síða 12
Síða 13
Síða 14
Síða 15
Síða 16
Síða 17
Síða 18
Síða 19
Síða 20
Síða 21
Síða 22
Síða 23
Síða 24
Síða 25
Síða 26
Síða 27
Síða 28
Síða 29
Síða 30
Síða 31
Síða 32
Síða 33
Síða 34
Síða 35
Síða 36
Síða 37
Síða 38
Síða 39
Síða 40
Síða 41
Síða 42
Síða 43
Síða 44
Síða 45
Síða 46
Síða 47
Síða 48
Síða 49
Síða 50
Síða 51
Síða 52
Síða 53
Síða 54
Síða 55
Síða 56
Síða 57
Síða 58
Síða 59
Síða 60
Síða 61
Síða 62
Síða 63
Síða 64
Síða 65
Síða 66
Síða 67
Síða 68
Síða 69
Síða 70
Síða 71
Síða 72
Síða 73
Síða 74
Síða 75
Síða 76
Síða 77
Síða 78
Síða 79
Síða 80
Síða 81
Síða 82
Síða 83
Síða 84

x

Þjóðlíf

Beinleiðis leinki

Hvis du vil linke til denne avis/magasin, skal du bruge disse links:

Link til denne avis/magasin: Þjóðlíf
https://timarit.is/publication/1099

Link til dette eksemplar:

Link til denne side:

Link til denne artikel:

Venligst ikke link direkte til billeder eller PDfs på Timarit.is, da sådanne webadresser kan ændres uden advarsel. Brug venligst de angivne webadresser for at linke til sitet.