Þjóðlíf - 01.01.1991, Blaðsíða 24

ERLENT
KRISTJANIA A
KROSSGÖTUM
Danska þingið hefur án teljandi ófriðar ákveðið ný lög um Kristjaníu,
þar sem þorpið í borginni er gert að hluta afþvíþjóðfélagi sem
Kristjaníubúar höfðu sagt skilið við.
BJARNI ÞORSTEINSSON DANMÖRKU
Danska þingið hefur án teljandi ófriðar
ákveðið ný lög um Kristjaníu, þar sem
þorpið í borginni er gert að hluta af því
þjóðfélagi sem Kristjaníubúar höfðu
sagt skilið við
A' undanförnum árum hefur farið frek-
ar lítið fyrir umræðum í Danmörku
um Kristjaníu, allavega ef borið er saman
við fyrri ár. Flóttamenn og innflytjendur
hafa fengið það hlutverk í dönsku þjóðfé-
lagi sem Kristjaníubúar höfðu lengi vel;
hlutverk syndaselanna. En Kristjaníubúa
bíða nú miklar breytingar.
Árið 1971 hætti danski herinn að nota
hina svokölluðu Badsmansstræde-her-
skála á Kristjánshöfn í Kaupmannahöfn.
En húsin stóðu ekki lengi mannlaus. Hús-
næðisleysingjar og ungt fólk á öllum aldri
flutti inn og grunnurinn var lagður að
Kristjaníu. Kristjaníubúar kusu að lifa líf-
inu á annan hátt en flest fólk í Danmörku
og á öðrum Vesturlöndum. Áttundi ára-
tugurinn var áratugur uppreisnar ungu
kynslóðarinnar, harðrar gagnrýni á hið
ríkjandi þjóðfélag og leitar að nýjum verð-
mætum - og Kristjanía var aðalvígi hins
nýja lífsstíls í Danmörku.
Yfirvöld voru mjög tvístígandi í hvernig
taka ætti á þessu nýja fyrirbæri og gerðu
bráðabirgðasamning við Kristjaníubúa
um að þeir fengju rétt til búsetu í hinum
yfirgefnu hermannaskálum gegn því að
þeir borguðu fyrir það vam og rafmagn
sem þeir notuðu. Þrátt fyrir að danska
þingið hafi ákveðið árið 1975 að Kristjan-
íubúar ættu að hafa sig á brott og að Hæsti-
réttur ári seinna hafi staðfest ákvörðun
þingsins sitja Kristjaníubúar enn sem fast-
ast; þeir létu boð og bönn yfirvalda sem
vind um eyru þjóta.
Yfirvöld hafa látið Kristjaníu að mestu
afskiptalausa, þrátt fyrir mikla pressu frá
hægri mönnum sem helst hafa viljað jafna
svæðið við jörðu. Lögleysan í Kristjaníu
hefur farið fyrir brjóstið á mörgum Dön-
um og sem einhverskonar tilraun til að
minna íbúa svæðisins á hvað sé rétt og
hvað rangt hefur lögreglan reglulega gert
innrás á svæðið og aðallega beint spjótum
sínum gegn hasssölum og þeim veitinga-
húsaeigendum sem reka ólögleg veitinga-
hús.
Kristjaníubúar hafa mótmælt aðgerð-
um yfirvalda gegn atvinnurekstri á staðn-
um og bent á að veitingahúsin borgi sinn
skatt til sameiginlegs sjóðs Kristjaníubúa,
sem sér um að fjármagna ýmsar fram-
kvæmdir á svæðinu. Þó veitingahúsin
borgi ekki skatt til ríkis og sveitarfélags
taki þau engu að síður þátt í framkvæmd-
um á vegum samfélagsins. Yfirvöld hafa
lítið mark tekið á mótmælum Kristjan-
íubúa og lögreglan haldið áfram að heim-
sækja Kristjaníu reglulega.
eir Kristjáníubúar sem hafa haldið að
afskiptaleysi væri stefna yfirvalda í
málum Kristjaníu hafa nýlega verið vaktir
upp af værum Þyrnirósarsvefni. Danska
þingið hefur samþykkt ný lög er segja til
um framtíð svæðisins.
Samkvæmt hinum nýju lögum er
Kristjaníu skipt upp í tvö svæði, svæði 1,
byggða svæðið í Kristjaníu og svæði 2,
sem er óbyggt svæði við hinn gamla varn-
argarð Kaupmannahafnar, sem fyrr á öld-
um varði Kaupmannahöfn gegn ágengni
erlendra herja. Óbyggða svæðið við varn-
argarðinn á eftir laganna hljóðan að verða
útivistarsvæði fyrir aðþrengda Kaup-
mannahafnarbúa, án þess þó að neinn geri
sér háar hugmyndir um snyrtilegan og
velklipptan almenningsgarð.
Allar húsbyggingar í Kristjaníu skulu
stöðvaðar og bann lagt við frekari hús-
byggingum á svæðinu; 55 af 62 húsum
sem Kristjaníubúar hafa byggt án leyfis
frá yfirvöldum verða rifin. Ástæða þess að
sjö hús fá að standa áfram er að húsin
þykja verðug verndunar vegna sérstaks
byggingalags sem fellur vel að umhverf-
inu. Ólögleg veitingahús verða annað-
hvort að leggja upp laupana eða sækja um
veitingaleyfi og hefja löglegan rekstur. Og
það eru ekki bara veitingahúsaeigendur
sem þurfa að hugsa sinn gang. Kristjan-
íubúar hafa komist upp með að neita að
borga fyrir vatn og rafmagn og þannig í
sjálfu sér búið ókeypis. Nýju lögin kveða á
um hertar innheimtuaðgerðir, þannig að
inn náist allavega fyrir raforkukostnaði.
Kristjaníubúar hafa harðlega mótmælt
þessum nýju lögum. Þeir líta á svæðið sem
eina órjúfanlega heild og eru andsnúnir
svæðaskiptingunni. Eins og búast mátti
við eru þeir ansi óhressir með áætlanirnar
um niðurrif húsa og kalla þær „ceausescu-
seringu“ og líkja þeim þannig við áætlanir
Causescus um að jafna við jörðu fjölda
sveitaþorpa í Rúmeníu. Eigendur ólög-
legra veitingahúsa eru lítt hrifnir af því að
þurfa að gerast löglegir. Þeir benda á að
lögreglan virðist líta á lögleiðingu veit-
ingahúsanna full alvarlegum augum og sé
sífellt að loka þeim veitingahúsum sem
lögleg eru vegna hassneyslu veitingagesta
á meðan hassreykurinn fær frítt að liðast
24 ÞJÓÐLÍF