Læknablaðið - 01.02.2014, Blaðsíða 36

100 LÆKNAblaðið 2014/100
U M F J Ö l l U n O G G R E i n a R
nægilegt að skipta um hluta hornhimn-
unnar, innsta lagið (DSEK). Þetta er í
rauninni allt önnur aðgerð og aðeins örfá
ár síðan byrjað var að gera þetta hér á
Landspítala. Það er mikil framför fólgin í
þessu.“
María segir að nokkur ár séu síðan
hornhimnur voru teknar erlendis frá til
ígræðslu hér á Íslandi. Áður fengum við
hornhimnur úr íslenskum líffæragjöfum
en það hefur ekki verið mögulegt undan-
farin ár. „Við þurfum að reiða okkur
á hornhimnubanka í Bandaríkjunum
og Skandinavíu og það getur stundum
orðið nokkuð bið eftir þeim þar sem eftir-
spurnin er meiri en framboðið. Það hefur
komið til tals að finna aðra lausn, þar
sem aðgerðum hér hefur fjölgað á undan-
förnum árum. Það er dýrt að setja upp
hornhimnubanka en það er samt eitthvað
sem þarf að íhuga og gæti borgað sig.“
Haraldur Sigurðsson var með erindi
um nýjungar í skurðaðgerðum á augnum-
gjörð. Hann fjallaði meðal annars um
skurðaðgerðir á augnlokum í Graves ś
sjúkdómi. Líðan og útlit er mun betra en
áður.
Sigríður Þórisdóttir greindi frá rann-
sóknum og nýjungum í meðferð á
lithimnubólgu, Jóhann Guðmundsson
um skurðtæka sjúkdóma í sjónhimnu og
meðferð á sjónhimnulosi og Jóhannes Kári
Kristinsson um sjónlagsaðgerðir með laser
en á öllum þessum sviðum augnlækninga
hafa orðið miklar framfarir á undan-
förnum árum og þróunin hröð.
Skoðun á augnbotni getur gefið til
kynna aðra sjúkdóma að sögn Maríu. „Við
getum séð merki um hjarta- og æðasjúk-
dóma, háan blóðþrýsting, gigtarsjúkdóma,
krabbamein og merki um ýmsar sýkingar
og smitsjúkdóma.“
Greining augnsjúkdóma hefur tekið
miklum framförum og skiptir sköpum
varðandi alla meðferð. „Mikilvægast
er sneiðmyndatækið (OCT) en þar hafa
orðið gríðarlegar framfarir. Til stendur að
augnsneiðmyndatæki Landspítala verði
endurnýjað fljótlega, það hefur nýst mjög
vel en er orðið gamalt og úrelt. Með því
getum við séð hvert einasta frumulag í
augnbotninum og skoðað það og greint
allar smávægilegustu breytingar mun fyrr
en ella.“
Rannsaka áhrif lyfja eftir aðgerð
Kölkun í augnbotnum er algengasta orsök
lögblindu hjá Íslendingum og Vestur-
landabúum almennt. Einar Stefánsson pró-
fessor í augnlækningum hefur rannsakað
sjúkdóma í augnbotnum um árabil. „Hann
fjallaði um þær rannsóknir og helstu
nýjungar á því sviði. Þar hafa orðið gríðar-
legar framfarir í greiningu og meðhöndl-
un. Meðferð við votri augnbotnakölkun
beinist að því að hindra vaxtarþætti og þar
með nýæða- og bjúgmyndun í augnbotn-
inum. Skemmdir í augnbotnum af völdum
sykursýki og blóðtappa eru einnig við-
fangsefni þessara rannsókna. Einar hefur
verið frumkvöðull í merkum rannsóknum
á súrefnisbússkap augans og þróun lyfja
við augnbotnasjúkdómum.“
Ásamt Einari Stefánssyni og teymi
vísindamanna hefur María stundað rann-
sóknir á súrefnisbúskap augans í gláku en
allar breytingar sem verða á honum geta
haft áhrif á sjúkdómsgang og meðferð.
„Við höfum einnig staðið að rannsókn á
eftirmeðferð glákuaðgerða þar sem við
fylgjumst með örvefsmyndun sem getur
orðið í kjölfar aðgerðarinnar og lokað
aftur hjáveitunni. Okkar rannsókn beinist
að því að nota öflugri stera, dexametsón
bundið svokölluðum nanóögnum, í eftir-
meðferðinni og sleppa þá notkun mito-
mycins sem er frumuhamlandi lyf og oft
notað við aðgerðirnar.
Mitomycin er mjög virkt lyf en hefur
einnig miklar aukaverkanir með vefja-
þynningu og jafnvel drep. Sjúklingunum
er skipt í tvo slembaða hópa, annar fær
mitomycin og hefðbundna stera eftir að-
gerð, en hinn einungis sterkari steralyfin
eftir aðgerðina. Rannsóknin er á því stigi
að við fylgjum eftir 25 sjúklingum í heilt
ár og skoðum hver árangurinn verður.
Þessi rannsókn hefur ekki verið gerð
áður.“
Önnur rannsókn sem María kveðst hafa
í undirbúningi er að skoða tengsl gláku-
lyfja við önnur lyf sem glákusjúklingar
taka. „Um er að ræða rannsókn á samverk-
andi áhrifum glákulyfja við 10 algengustu
system-lyf sem fólk tekur við öðrum
langvarandi sjúkdómum, en hugsanlega
getur samspil þeirra valdið neikvæðum
aukaverkunum. Þetta er mikilvægt fyrir
aðra lækna þar sem þeir eru ekki alltaf
meðvitaðir um að glákulyfin eru mjög
virk lyf sem geta haft aukaverkanir og
samverkun við önnur lyf. Ég framkvæmdi
samskonar rannsókn fyrir 15 árum við
Duke-háskólasjúkrahúsið í Norður-Karól-
ínu og í kjölfarið var útbúin tafla fyrir
heilsugæslulækna um samspil annarra
lyfja við glákulyfin. Ég tel að það sé mikil-
vægt að gera þessa rannsókn hér, ef til vill
verða niðurstöðurnar aðrar, enda ýmiss ný
lyf á markaði, en engu að síður gagnlegar
fyrir lækna sem sinna sjúklingum með
langvinna sjúkdóma auk gláku.“
María framkvæmir Canaloplasty-aðgerð. „Þar er ljósleiðaraþráður þræddur inn í síuganginn, Schlemm´s canal,
360 gráður. Þetta er gert til að opna ganginn að nýju, en eitt af einkennum gláku er að þessi gangur fellur saman og
lokast.“ Ljósmynd/Landspítalinn.