Læknablaðið - 01.12.2014, Qupperneq 66

706 LÆKNAblaðið 2014/100
mín og landlæknis, að setja sig inn í þessa
hluti og hafa opinbera skoðun á þeim. Að
því leyti eru læknar og þeirra fjölþætta
reynsla af mörgum bestu sjúkra- og heil-
brigðisstofnunum í heimi algerlega van-
nýtt vegna þess að raddir þeirra heyrast of
sjaldan. En við skulum heldur ekki ganga
útfrá því að allir læknar séu sammála. Og
mér finnst eðlilegt að nú beinist athyglin
að kjörunum og nauðsyn á nýjum spítala.
Kjarabarátta lækna er ekki síst sprottin af
faglegum metnaði og eðlilegum áhyggjum
af framtíðinni. Læknar sætta sig ekki við
starfsaðstæður og kjör sem hindra þá í að
ná hámarksárangri, fæla fólk frá og laða
það ekki heim. En ég er í grunninn bjart-
sýnismaður. Ég veit líka að ef lausn finnst
á kjaramálum og ef ráðist verður í bygg-
ingu nýs spítala með skýrri framtíðarsýn
fyrir heilbrigðiskerfið í heild getum við
horft bjartsýn til framtíðar.“
Einkarekstur er engin töfralausn
Ýmsir hafa viðrað hugmyndir um Reykja-
vík sem heilsuborg og horfa þá kannski
fyrst og fremst til reksturs heilsu- og
sjúkrastofnana.
„Við eigum marga snjalla einstaklinga
í læknastétt sem hafa sannað getu sínu
í rekstri einkastofnana en getur verið að
hugtakið heilsuborg snúist frekar um góð-
ar sundlaugar, gott göngustígakerfi, þar
sem hjólreiðar verða samkeppnishæfur
samgöngumáti við einkabílinn? Ég held
að slíkt skipti jafnmiklu og kannski meira
máli fyrir lífsgæði almennings heldur en
nokkur læknisverk. Það eru fjölmargar
rannsóknir sem styðja það. Þegar ég tala
um heilsuborgina er ég minnst að tala um
sjúkrahús og læknastofur. Sú þjónusta
þarf sannarlega að vera fyrir hendi og
aðgengileg fyrir alla, en við þurfum að
vinna markvisst að því að jafna aðstæður
fólks í borginni.
Og ég er líka að tala um ójöfnuð. Rann-
sóknir á undanförnum árum í löndunum í
kringum okkur sýna að ótvíræð tengsl eru
á milli ójöfnuðar og óheilbrigðis. Ójöfn-
uður í samfélögum hefur sterk tengsl við
sjúkdóma og ótímabær andlát og er einn
af sterkustu áhættuþáttunum fyrir mjög
marga af algengustu sjúkdómum sem
herja á okkur. Þessar niðurstöður eru svo
ótvíræðar að enginn efast í rauninni um
sannleiksgildi þeirra lengur.
Við þurfum að takast á við þá umræðu
hvernig nútímasamfélagið sem hefur
skilað okkur á svo margan hátt svo langt
er á sumum sviðum farið að vinna á móti
heilsufari okkar. Ójöfnuður er þar efst á
blaði. Umferðin og afleiðingar hennar eins
og mengun og offita eru skýr dæmi um
það. Það má spyrja hvert innlegg okkar
lækna sé í þessa umræðu.“
Einkarekstur í heilbrigðisþjónustu er eitt af
vinsælustu slagorðunum í umræðunni í dag.
„Ég held að það sé engin tilviljun. Að
hluta til tel ég mega rekja það til þess
að í huga margra hefur verið eins konar
jafnaðarmerki á milli opinbers rekstrar og
stefnuleysis og reks í heilbrigðiskerfinu.
Ég held að mjög margir læknar hafi sakn-
að þess að til sterkari væri sýn á hvernig
heilbrigðisþjónustan eigi að þróast,
hvernig vinnustaðir eigi að vera. Í lögum
um heilbrigðisþjónustu er vissulega sagt
að hún eigi að vera á heimsmælikvarða.
En hvernig á að útfæra það? Hver er sýnin
í því efni? Ég er ekki viss um að margir
læknar eða yfirleitt aðrir í samfélaginu
geti svarað spurningunni hver stefnan er
í íslenskri heilbrigðisþjónustu. Það vantar
sárlega. Í raun má segja að tvennt skorti
sárlega í heilbrigðisþjónustunni. Í fyrsta
lagi peninga og í öðru lagi skýra fram-
tíðarsýn. Landflótti heilbrigðisstarfsfólks
er skiljanlegur þegar borin eru saman kjör
þeirra hér og á Norðurlöndunum en skort-
ur á framtíðarsýn um nýjan Landspítala
og öfluga heilsugæslu sem grunneiningu
í heilbrigðiskerfinu skiptir ekki minna
máli fyrir ákvarðanir einstaklinganna um
hvar verja skuli starfsævinni. Fólk spyr
einfaldlega eftir hverju verið sé að bíða.
Það var tilbúið til að taka á sig auknar
byrðar í kjölfar hrunsins, hlaupa hraðar,
en í trausti þess að það væri tímabundið
ástand og þegar efnahagurinn rétti úr sér
yrði staðið við fyrirheit um nýjan spítala
og ýmsa aðra mikilvæga grunnþjónustu í
velferðarkerfinu og skólakerfinu.
Ég vil trúa því að komin sé þverpólitísk
samstaða um að byggja nýjan spítala. En
það liggur á að sýnt sé afgerandi fram á
hvernig eigi að fjármagna framkvæmdina.
Það er líka mikilvægt að setjast yfir fjár-
mögnun hjúkrunarheimila og hinnar
þungu og milliþungu stoðþjónustu sem er
þó hvorki spítalaþjónusta né heimaþjón-
usta. Og síðast en ekki síst að ná samstöðu
um hlutverk sveitarfélaganna gagnvart
nærþjónustunni. Ekkert af þessu gerist
yfir nótt en með því að leggja niður fyrir
okkur 10 ára áætlun held ég að fólk sé
tilbúið að vinna með okkur. Það á ekki að
þurfa að snúast um flokkapólitík.“
Og Dagur bætir því við að fjársvelti
Landspítalans til tækjakaupa sé ekki til-
komið eftir hrunið. Það hafi verið mark-
visst skorið niður allt frá árinu 2000.
„Við slíkar aðstæður, þegar sýnin er
óljós, þá held ég að margir hafi velt því
fyrir sér hvort einkarekstur sé svarið. Það
hefur í rauninni verið eini valkosturinn
við hina óljósu kyrrstöðu sem ríkt hefur
í umræðunni. Mér finnst þetta að ýmsu
leyti til marks um að stjórnmálamenn
verði að hysja upp um sig og setja fram
skýr markmið frekar en að einkarekstur
sé töfralausnin sem allt leysi. Því fer fjarri
þegar heilbrigðiskerfið er annars vegar.“
Er það ekki umhugsunarefni þegar samfé-
lagið er orðið svo skipulagt að fólk getur ekki
hreyft sig nema á til þess gerðum líkams-
ræktarstöðvum og fer akandi á milli?
„Jú, og það er einnig umhugsunarvert
að þó víða sé barist í þessu samfélagi er
hvað harðast barist um bílastæðin sem eru
næst líkamsræktarstöðvunum! En þetta
ber allt að sama brunni. Skipulagsmál og
borgarþróun. Þétting byggðar og aukning
nærþjónustu dregur úr notkun einkabíls-
ins og skipulagsfræðingar hafa reiknað út
að ef fjarlægð í þjónustuna er innan við
1,2 km fer fólk gjarnan fótgangandi. Við
þurfum að gefa fólki kost á að búa nær
vinnu sinni, íþróttir og hreyfing barna
og unglinga fari fram innan skólanna svo
foreldrar þurfi ekki endalaust að skutla
börnunum borgarmarkanna á milli.
Þannig hanga í raun heilsuborgaráherslur,
fjölskylduáherslur og umhverfisáherslur
ótrúlega sterkt saman. Gamla aðalskipulag
Reykjavíkur sem í grunninn er upp-
runnið á sjötta áratug síðustu aldar hefur í
rauninni unnið gegn okkur í þessu efni og
það var mjög tímabært að fara í gagngera
endurskoðun á ákveðnum þáttum þess
með nýju aðalskipulagi. Það má í rauninni
lesa nýja aðalskipulag Reykjavíkur sem
eitt samfellt lýðheilsuplagg. Þar er lögð
U M F J Ö l l U n O G G R E i n a R