Læknablaðið - 01.02.2015, Blaðsíða 50

Geðlæknafélag Íslands var stofnað árið
1960, félagar eru rúmlega 80 sérfræð-
ingar og námslæknar hér á landi. Rúmur
helmingur starfar á spítala eða öðrum
heilbrigðisstofnunum og um þriðjungur
á stofu.
Meðferð sjúklinga með geðraskanir
hefur undanfarin ár verið að færast frá
stofnunum út í samfélagið og leguplássum
fækkað mikið frá aldamótum. Áhersla
hefur verið lögð á að gera þeim sem eru
langveikir kleift að eiga heimili utan stofn-
ana og fá til þess viðeigandi stuðning.
Á Íslandi eru tvær geðdeildir, sú stærri
við Landspítalann en einnig er legudeild
og göngudeildarþjónusta við Sjúkra-
húsið á Akureyri. Á Landspítalanum við
Hringbraut er ein bráðageðdeild, og þrjár
móttökudeildir með leguplássum, en ein
þeirra sérhæfir sig í meðferð einstaklinga
með fíkn og alvarlegar geðraskanir. Á
Hringbraut er einnig göngudeild og
bráðaþjónusta. Á Kleppi eru tvær endur-
hæfingardeildir. Önnur sinnir fremur
langveikum með fjölþættari þarfir. Jafn-
framt eru á Kleppi öryggisdeild og göngu-
deild og eina réttargeðdeildin hér á landi,
sem áður var á Sogni. Á Hvítabandinu
við Skólavörðustíg er dagdeildarmeðferð
fyrir fólk með langvinnt þunglyndi og/
eða kvíða og persónuleikaraskanir, þar
er einnig dagdeild og göngudeild fyrir
átröskunarsjúklinga. Samfélagsgeðteymi
spítalans hefur aðsetur á Reynimel, og
við Laugarásveg er sérhæfð deild fyrir
ungt fólk með byrjandi geðrofssjúkdóma.
Auk þessara sérhæfðu teyma er einnig
starfandi við spítalann teymi sem sinnir
greiningu og meðferð á fullorðnum með
ADHD og þjónusta fyrir fjölskyldur ungra
barna þegar foreldri glímir við geðrænan
vanda. Geðlækningar barna og ungmenna
undir 18 ára aldri tilheyra barna- og ung-
lingageðdeildinni sem heyrir undir barna-
og kvennasvið Landspítala.
Vandamál skjólstæðinga okkar eru oft
flókin og krefjast samvinnu við aðrar fag-
stéttir. Innan heilbrigðiskerfisins starfa
geðlæknar gjarnan í teymisvinnu með
geðhjúkrunarfræðingum, sálfræðingum,
félagsráðgjöfum og iðjuþjálfum.
Geðsjúkdómar eru algengir og eru ein
helsta orsök örorku hjá ungu fólki víðast
hvar í hinum vestræna heimi. Flestir alvar-
legir geðsjúkdómar byrja hjá ungu fólki og
því er mikilvægt að sinna þeim hópi vel.
Aðsókn á stofu hjá geðlæknum er mikil
hér og oft erfitt að komast að. Hægt er að
leggja stund á sérnám í geðlækningum
hér á landi.
Það er gaman að geta þess að þegar ég
byrjaði að læra geðlækningar árið 1997
hitti ég augnlækni sem spurði mig aftur
og aftur hvort ég væri alveg viss um að
ég vildi fara út í þetta fag. Ég játti því og
spurði hvers vegna hann spyrði svona
þráfaldlega. Þá tók hann af sér þykk gler-
augun, benti á þau og sagði: „sjáðu þessi...
og ég fór í augnlækningar!“ Þetta var fyrir
tíma laseraðgerða á augum og það má
segja nú til dags að það sjáist ekki alltaf
á fólki hvort það sé nærsýnt eða fjærsýnt.
Það sést ekki heldur endilega á fólki hvort
það þjáist af geðsjúkdómum.
Neikvæðar hugmyndir um geð-
sjúkdóma hafa fylgt mannkyni gegnum
aldirnar, bæði um sjúkdómana sjálfa, þá
sem þá bera og fjölskyldur þeirra. Við sem
vinnum við geðlækningar fáum okkar
skerf og meðferðirnar okkar líka. Það á
sérstaklega við um lyfjameðferðina. Með
reglulegu millibili kemur upp umræða
um að geðlyf virki ekki, eða að þau séu
ofnotuð, eða misnotuð. Geðlyfin lúta sömu
lögmálum og lyf við öðrum sjúkdómum,
eru hvorki betri né verri og aldeilis ekki
yfir gagnrýni hafin. En gegndarlaus áróð-
ur gegn lyfjameðferð undanfarin ár hefur
að mínu mati verið til skaða. Margir finna
fyrir vikið til sektarkenndar yfir því að
vera á slíkum lyfjum og setja það jafnvel
sem markmið að losna við lyfin, ofar því
að ná heilsu. Þetta er mér til efs að þekkist
í öðrum greinum læknisfræðinnar. Vinn-
an gegn fordómunum getur einnig verið
gefandi á sinn hátt og gefið vind í seglin
hjá okkur sem erum svo lánsöm að vinna
í þessu áhugaverða fagi. Margir hugrakkir
einstaklingar hafa einnig stigið fram og
lagt sitt af mörkum í þessari baráttu, og
eru slíkar hetjudáðir ómetanlegar í okkar
litla samfélagi.
Gagnreyndar meðferðir við geðsjúk-
dómum eru fleiri en lyfjameðferðir og þar
má nefna viðtalsmeðferð af ýmsu tagi. Þá
er endurhæfing eftir alvarleg veikindi afar
mikilvægur þáttur í bataferlinu. Endur-
hæfingarúrræði hafa eflst mjög á síðari
árum, bæði innan sjúkrastofnana og utan,
og batastefnan að festa sig í sessi. Ýmis
öflug sjúklingasamtök hafa margt í boði til
að styrkja fólk félagslega og virkja.
Í fagi eins og geðlækningum er jafnvel
enn mikilvægara en í öðrum greinum að
efla rannsóknir. Á vegum félagsins eru
haldin öflug vísindaþing annað hvert ár.
Það eru veglegar og skemmtilegar sam-
komur þar sem dugnaður margra kollega
minna fyllir mig bjartsýni.
Í lokin vil ég víkja að viðvörunum
augnlæknisins góða. Hugmyndin um að
geðlæknar og þar með félagar í Geðlækna-
félagi Íslands séu dálítið skrýtnir er ekki
ný af nálinni. Þessa hugmynd mætti ef til
vill flokka sem fordóma eða fáfræði, en ef
vel er að gáð þá er þó kannski sannleiks-
korn þar falið. Ég leyfi mér að fullyrða
að geðlæknar eru með skemmtilegustu
kollegum sem maður kynnist og æðsti
varnarháttur okkar allra, húmorinn, er í
hávegum hafður bæði á okkar fundum og
utan þeirra.
Þórgunnur
Ársælsdóttir
geðlæknir,
formaður félagsins
thorgunn@landspitali.is
Skemmtilegustu kollegarnir
118 LÆKNAblaðið 2015/101
Frá formanni geðlæknafélags Íslands
Fyrsti örvinn við einkennum ofvirkrar þvagblöðruß -
3
Heimildir: 1. Khullar et al. European Urology 63;(2013):283–295.
2. Nitti et al. J Urol 2013;189:1388–1395.
Munnþurrkur sambærilegur
ly�eysu1,2
Það er hægt að lifa við ofvirka
þvagblöðru á annan hátt