Læknablaðið - 01.02.2015, Blaðsíða 13

LÆKNAblaðið 2015/101 81
stikabundin gögn. Við alla greiningu voru notuð marktektarmörk
með p gildi ≤ 0,05. Gögnin voru greind með tölfræðiforritinu SPSS
útgáfu 20. Persónuvernd, vísindasiðanefnd og Embætti landlækn-
is veittu leyfi fyrir rannsókninni.
Niðurstöður
Lýðfræðilegar upplýsingar um heildarúrtakið (N=16.169) eru
sýndar í töflu I. Yfir tímabilið 2003-2012 var meðalaldur frá 82,3 ár
(sf 9,1) til 85,0 ár (sf 8,4) og hlutfall kvenna frá 65,5 til 68,0%. Hlut-
fall þeirra sem voru skráðir með sjúkdómsgreininguna sykursýki
hækkaði úr 10,3% árið 2003 í 14,2% árið 2012 (p≤0,001) og á ára-
bilinu 2006 til 2012, þegar úrtakið var orðið fjölmennara, hækkaði
hlutfallið úr 12,4% í 14,2% (p=0,042) sjá mynd 1.
Í úrtakinu frá 2012 (n=2337) var meðalaldur hópsins sem var
með sykursýki marktækt lægri (82,7 ár) en hinna og með hærri
líkamsþyngdarstuðul eða 27,1 að meðaltali (sjá töflu II). Af heildar-
úrtakinu árið 2012, höfðu 23,1% íbúanna komið á hjúkrunarheim-
ilið frá bráðaspítala eða endurhæfingardeild og 52,6% komu frá
eigin heimili. Af þeim sem komu frá eigin heimili höfðu 29,1% ekki
notið aðstoðar heimahjúkrunar eða heimaþjónustu fyrir flutning
á hjúkrunarheimili.
Þróun heilsufars og færni íbúa með sykursýki yfir árin 2003-
2012 er sýnd á mynd 2. Þar sést að heilsufari og færni íbúa með
sykursýki hefur almennt heldur hrakað á þeim 10 árum sem
myndin nær yfir, þar sem fleiri eru með hærri gildi á langa ADL-
kvarðanum (p≤0,001), Vitræna kvarðanum (p≤0,001) og Lífskvarð-
anum (p≤0,001). Þó eru heldur færi með verki af stigi 2 (p≤0,001) en
ekki sjást miklar breytingar á mæligildum annarra kvarða.
Gögn frá árinu 2012 sýndu að vitræn geta þeirra sem voru með
sykursýki var betri en annarra íbúa (p≤0,001) og þeir tóku meiri
þátt í virkni en aðrir samkvæmt Virknikvarða (p=0,004), en annar
munur kom ekki fram milli hópanna samkvæmt kvörðunum (sjá
töflu II). Ekki var heldur marktækur munur á því hvort íbúar
væru með bráðasjúkdómseinkenni eða voru metnir eiga 6 mán-
uði eða skemur eftir ólifaða, eftir því hvort þeir voru með sykur-
sýki eða ekki. Athugun á byltum eða beinbrotum eftir því hvort
íbúar voru með sykursýki eða ekki, sýndi heldur ekki marktækan
mun. Verkja kvarði gaf ekki til kynna að munur væri á hópunum
varðandi verki og athugun á styrkleika verkja (stig 0-3) eða stað-
setningu verkja eftir því hvort íbúar voru með sykursýki eða ekki,
sýndi heldur ekki mun. Marktækt fleiri með sykursýki voru með
þvagsýkingar (tafla II) þó ekki væri marktækur munur milli hópa
á þvag- eða hægðaleka. Meira var um útbrot á húð (41,6%) og skerta
tilfinningu í húð (33,7%) hjá þeim íbúum sem voru með sykursýki
og dvöldu á hjúkrunarheimili árið 2012 en öðrum íbúum. Einnig
var meira um þrýstingssár af stigi 3 (2,1%) en hjá öðrum íbúum (sjá
R a n n S Ó k n
Tafla II. Kyn, aldur, heilsufar, færni og lyfjanotkun íbúa sem dvöldu á íslenskum
hjúkrunarheimilum árið 2012 eftir því hvort þeir voru með sykursýki eða ekki.
Með
sykursýki
Ekki með
sykursýki P
N=2337 n (%) 332 (14,2) 2005 (85,8)
Konur (%) 204 (61,4) 1327 (66,2) 0,105*
Meðalaldur (sf) 82,7 (7,9) 85 (8,2) <0,001**
Meðallíkamsþyngdarstuðull (sf) 27,1 (5,5) 24,7 (5,9) <0,001**
Heilsufar og færni samkvæmt kvörðum, meðaltal (sf)
Lífskvarði 2,02 (1,42) 2,02 (1,38) 0,950**
Verkjakvarði 1,15 (0,97) 1,11 (0,96) 0,510**
Þunglyndiskvarði 2,71 (3,35) 2,89 (3,28) 0,370**
Vitrænn kvarði 3,11 (1,80) 3,45 (1,79) 0,001**
Langur ADL-kvarði 16,32 (8,75) 17,07 (8,34) 0,128**
Virknikvarði 2,86 (2,06) 2,51 (2,04) 0,004**
Sýkingar n (%)
Þvagfærasýking 59 (17,8) 257 (12,8) 0,018*
Sýking í sári 10 (3,0) 52 (2,6) 0,799*
Lungnabólga 13 (3,9) 89 (4,4) 0,774*
Sýking í öndunarvegi 15 (4,5) 72 (3,6) 0,503*
Húð og sár n (%)
Útbrot á húð 139 (41,6) 685 (34,2) 0,011*
Skert tilfinning í húð 112 (33,7) 490 (24,4) <0,001*
Þrýstingssár, stig 1-4 70 (21,1) 345 (17,2) 0,102*
Þrýstingssár, stig 1 36 (10,8) 198 (9,9) 0,656*
Þrýstingssár, stig 2 40 (12,0) 180 (9,0) 0,094*
Þrýstingssár, stig 3 7 (2,1) 13 (0,6) 0,019*
Þrýstingssár, stig 4 2 (0,6) 6 (0,3) 0,712*
Lyfjanotkun % (n)
Meðalfjöldi lyfja (sf) 11,5 (4,23) 9,6 (4,15) <0,001**
Svefnlyf (No5C) 48,5 (161) 48,2 (967) 0,976*
Geðdeyfðarlyf (No6A) 53,6 (178) 55,1 (1105) 0,654*
Kvíðastillandi lyf (No5B) 28,6 (95) 31,5 (631) 0,328*
Sterk geðlyf (No5A) 25,0 (83) 27,2 (546) 0,434*
Notkun á 9 eða fleiri lyfjum 255 (76,8) 1150 (57,4) <0,001*
*Kí-kvaðrat próf; **T próf milli óháðra hópa
Mynd 2. Hlutfall íbúa með sykursýki eftir árum og eftir stigi á eftirfarandi kvörðum.
Lífskvarði (0: lítil áhætta; 5: mikil áhætta): Verkjakvarði (0: enginn verkur; 3: óbærilegir
verkir); Þunglyndiskvarði (0: ekki þunglyndi; 14: mikið þunglyndi); Vitrænn kvarði (0:
engin vitræn skerðing; 6: mikil skerðing); Langur ADL-kvarði (0: engin færni skerðing;
28: mikil færni skerðing); Virknikvarði (0: engin félagsleg virkni; 6: mikil félagsleg
virkni).