Ægir - 01.11.2004, Page 18

18
F R É T T I R
niðurstöður úr magasýnagrein-
ingum en með verkefninu er leit-
ast við að fá upplýsingar til að
meta hvar og hve mikið þorsk-
stofninn étur af einstökum fæðu-
tegundum. Við úrvinnslu á gögn-
um úr verkefni sem þessu koma
strax upp tvö vandamál (óvissu-
þættir) sem taka þarf tillit til,
annars vegar breytilegur melting-
arhraði og hins vegar útbreiðsla
þorskstofnsins.
Þegar magasýnum er safnað á
tilteknu svæði á tilteknum tíma
gefa þau vísbendingu um hvað
hver þorskur á því svæði er að éta
en til að fá tölulegt mat á því þarf
að fara í líkön sem tengja melt-
ingarhraða við magainnihald,
stærð þorsksins og umhverfishita.
Slík líkön byggja oftast á gögn-
um úr tilraunum í eldisstöðvum
þar sem fiskum er gefið tiltekið
magn fæðu og þeim síðan slátrað
eða magi þeirra tæmdur eftir
ákveðinn tíma. Þannig tilraunir
hafa verið gerðar víða um heim,
m.a. í Tilraunaeldisstöð Hafrann-
sóknastofnunarinnar á Stað í
Grindavík. Uppsetning slíkra til-
rauna er flókin og þarf að taka til-
lit til stærðar og uppruna fisks-
ins, hitastigs auk tegundar og
stærðar fæðunnar. Samkvæmt
flestum þessum tilraunum virðist
sem meltingarhraði sé í réttu
hlutfalli við magafylli í veldinu
1/2 - 2/3. Sé litið á hvað þetta
þýðir þá myndi fjórum sinnum
meira magn í maga þýða tvöfalt
hraðari meltingu ef veldið er 1/2
en 2,7 sinnum hraðari ef veldið er
2/3. Einnig virðast flestar tilraun-
ir benda til að meltingarhraði
aukist um u.þ.b 10% fyrir hverja
gráðu sem hitastig hækkar. Dæmi
um úrvinnslu úr meltingarhraða-
tilraunum er grein eftir Ólaf Kar-
vel Pálsson og Kjartan Magnús-
son í tímariti ICES 1989.
Til að geta síðan metið át alls
þorskstofnsins á hverjum tíma
þarf að hafa mat á útbreiðslu
stofnsins og er það stærsti óvissu-
þátturinn við ákvörðun á heildar-
áti þorskstofnsins. Í framtíðinni
gæti staðsetning út frá rafeinda-
merkjum hjálpað við mat á út-
breiðslu þorskstofnsins.
Í því sem hér fer á eftir verður
lítið tillit tekið til þessara þátta.
Fyrir einstakar fæðutegundir
verður sýnt hlutfall þeirra sýna
þar sem fæðutegund kom fyrir og
meðalmagafylli af fæðutegundinni
en magafylli er magn fæðu í maga
sem hlutfall af þyngd þorsksins.
Þessir tveir mismunandi mæli-
kvarðar geta gefið talsvert ólíkar
niðurstöður varðandi mikilvægi
einstakra fæðutegunda. Sem dæmi
er síld mjög mikilvæg fæðuteg-
und ef litið er á magafylli en síður
ef litið er á hlutfall þeirra sýna þar
sem síld kemur fyrir. Þetta kemur
til af því að hlutfall fiska með síld
í maga er ekki mjög hátt en hver
þeirra er með mikið magn síldar í
maga.
Niðurstöður
Niðurstöðum verkefnisins verða
ekki gerð tæmandi skil í einni
stuttri grein og verður hér því að-
eins gefið stutt yfirlit yfir helstu
niðurstöður.
Mynd 2 sýnir staðsetningu sýna
safnað úr mismunandi veiðarfær-
Skip Heimahöfn Veiðarfæri Ár
Páll Pálsson Ísafjörður Botnvarpa 2001-2004
Kaldbakur Akureyri Botnvarpa 2001-2004
Bergey Vestmannaeyjar Botnvarpa 2001
Þórunn Sveinsdóttir Vestmannaeyjar Botnvarpa 2003-2004
Saxhamar Rif Net/Lína 2002-2004
Brynjólfur Þorlákshöfn Net 2001-2004
Gunnar Bjarnason Ólafsvík Dragnót 2002-2004
Pési Halti Ísafjörður Handfæri 2002
Lúkas Ísaförður Lína/Handfæri 2001-2004
Bernskan Ísafjörður Handfæri 2004
Indriði Kristins Tálknafjörður Handfæri 2004
Faxaborg Rif Lína 2002-2003
Gullhólmi Rif Lína 2003-2004
Kári II Rif Handfæri 2004
Stefnir Drangsnes Lína 2004
Jón Forseti Ólafsfjörður Dragnót 2002
Geir Þórshöfn Dragnót/Net 2004
Snorri Sturluson Vestmannaeyjar Botnvarpa 2004
Tafla 1. Yfirlit yfir þau skip sem hefur verið safnað frá.
Mynd 2. Staðstetning þeirra sýna sem hafa verið greind.
aegirdes2004-11tbl 16.12.2004 12:40 Page 18