Ægir - 01.09.2013, Side 14

14
ans, og voru þá búnir að
draga 16 bjóð af 28. Bátarnir
höfðu samband um talstöðv-
arnar og ákváðu að reyna að
halda hópinn heim til hafnar
á Akranesi.
Um klukkan hálfþrjú kom
óstöðvandi leki að Birni II.
Dælan hafði ekki undan, og
þótt tveir hásetar færu í
lífaustur hafðist ekkert við
lekanum. Þegar hér var kom-
ið sáu þeir á Birninum engan
bát nema Fylki, sem var
skammt undan. Kristinn
skipstjóri náði sambandi um
talstöðina við Njál Þórðarson
skipstjóra á Fylki og sagði
honum hvernig komið væri.
Sjórinn væri kominn á móts
við efri kojurnar í lúkarnum.
Báturinn væri að sökkva.
Bað hann Njál að koma strax
til hjálpar. Skipverjarnir settu
allir á sig björgunarbelti og
báturinn var látinn andæfa.
Fylkir var kominn á vett-
vang innan fárra mínútna.
Helltu þeir olíu í sjóinn, til
að lægja öldurnar, og lögðu
upp að Birninum að aftan á
hléborða. Bilið á milli bát-
anna var þá 10-15 faðmar.
Kastlínu var hent yfir í Fylki,
og strax dregin til baka lína
frá þeim. Síðan var útbúin
lykkja og línan bundin undir
hendurnar á einum skipverj-
anna, sem var dreginn yfir í
Fylki með björgunarbelti um
sig miðjan. Þannig var öllum
fimm skipverjunum bjargað
af Birni II. Tók björgunin að-
eins hálftíma. Það stóð á
endum, þegar síðasti skip-
verjinn var dreginn frá borði
var Björninn II tekinn að
mara hálfur í kafi og braut
þá á honum.
Bátarnir héldu áfram ferð
sinni heim og Fylkir kom að
landi klukkan sjö um kvöld-
ið. Vart mátti tæpara standa
að björgunin lánaðist. Njáll
Þórðarson og skipshöfn hans
sýndu þarna einstakt snar-
ræði.“
Strand norska flutningsskips-
ins Bro
„Það var komið kvöld 9.
október 1947. Ég var þá
skipstjóri á Sigurfaranum og
var á leið á reknetaveiðar í
Miðnessjó. Við vorum komn-
ir rétt suður fyrir Garðskaga,
vindinn var tekið að herða
og veðurspáin sagði að vind-
áttin yrði suðvestan með
stormi – sjö vindstig. Það var
því ekki um annað að ræða
en halda aftur að landi, og
bíða betra veðurs. Það gerð-
um við. Smám saman tíndust
hinir bátarnir líka heim.
Þegar við komum til Akra-
ness voru allir bátarnir
komnir að landi. Þegar ég
steig upp á bryggjuna stóð
þar formaður Slysavarna-
deildarinnar á Akranesi, Axel
Sveinbjörnsson. Hann kom
til mín og spurði hvort við,
ég og áhöfnin á Sigurfara,
treystum okkur til að fara
vestur á Mýrar. Þar væri
norska flutningaskipið Bro
strandað. Formaðurinn sagði
mér að enginn af þeim bát-
um, sem komnir væru að
landi, hefði treyst sér til að
fara í þessa ferð, enda aug-
ljóst að fárviðri væri á þess-
um slóðum. Hann vissi að ég
var vel kunnugur skerjagarð-
inum á Mýrunum, var aðeins
ellefu ára gamall þegar ég
byrjaði að róa þar með föður
mínum.
Ég kvaðst reiðubúinn að
fara, ef hann fengi leyfi út-
gerðarinnar til að leggja bát-
inn í þessa tvísýnu. Sömu-
leiðis skyldi ég tala við
skipshöfn mína, en við vor-
um sjö um borð. Kallaði ég
þá alla saman og sagði þeim
hvað framundan væri. Kváð-
ust þeir allir tilbúnir að fara
með mér. Skömmu síðar
kom formaður slysavarna-
deildarinnar og sagðist hafa
fullt samþykki útgerðarinnar
– við mættum fara.
Þegar hér var komið sögu
var sunnanstormur, sjö vind-
stig, og spáin suðvestan
stormur undir morgun. Þá
vissum við að það mátti eng-
an tíma missa, ef takast ætti
að bjarga mönnunum.
Við lögðum frá bryggju
og héldum sem leið liggur
vestur á Mýrar. Ég var í stöð-
ugu loftskeytasambandi við
Loftskeytastöðina í Reykja-
vík, sem var í loftskeytasam-
bandi við norska skipið. Þeg-
ar við fórum að nálgast Þor-
móðssker sáum við hvar
skipið var strandað. Það var
á svipuðum slóðum og Po-
urquoi Pas? hafði strandað
15. september 1936. Þórður
Sigurðsson, skipshöfn hans á
mótorbátnum Ægi og björg-
unarsveitin á Akranesi höfðu
einmitt lagt í lífshættulega
björgunarferð til þess að
reyna að bjarga áhöfninni á
því fræga skipi.
Ég bað loftskeytamanninn
í Reykjavík að halda stöðugu
sambandi milli okkar svo að
enginn misskilningur yrði,
þar sem ég gat ekki talað við
skipið. Við vorum illa settir
því að dýptarmælirinn var
bilaður hjá okkur, engan rad-
ar höfðum við og enga ljós-
kastara til að lýsa upp svæð-
ið.
Þegar við komum að Þor-
móðsskeri fórum við inn að
sunnanverðu við skerið og
ég bað stýrimanninn að vera
frammi á með handlóð til að
mæla dýpið. Á meðan á
þessu stóð var skipstjórinn á
norska skipinu alltaf að biðja
Reykjavíkurradíó að spyrja
hvort við kæmumst ekki nær
skipinu. Ég fór eins langt og
ég treysti mér og við létum
akkerið fara þegar við vorum
komnir í vindstöðu við skip-
ið, þá yrði auðveldara fyrir
skipverjana að róa til okkar
undan vindinum. Ég bað
Loftskeytastöðina að láta mig
vita þegar þeir væru komnir
í bátana, til þess að við gæt-
um fylgst með þeim. Þeir
létu okkur vita að nú væru
þeir lagðir frá skipinu til
okkar á tveimur bátum; skip-
stjórabát með átta manns og
stýrimannsbát með sjö
manns.
Við horfðum út í sortann
og sáum brátt að annar bát-
urinn, skipstjórabáturinn, var
að leggjast að síðunni hjá
okkur. Hinn bátinn sáum við
ekki. Bað ég þá Loftskeyta-
stöðina að spyrja hvort hann
hefði ekki farið frá skipinu á
sama tíma. Sagði ég norska
skipstjóranum að fara í tal-
stöðina hjá mér og fékk þá
15
F R Á S Ö G N
Þórður Guðjónsson, skipstjóri á Akra-
nesi. Hann lést 27. október 2005.
aegirdes06_final.qxd 15.12.2006 21:27 Page 15
megnis að fiska í bræðslu
nema á loðnuvertíðum þegar
hrognataka stóð yfir. Það
gekk vel með loðnuveiðarnar
á Sigurði VE og ekki síður
með síldveiðarnar.“
Siguður VE var jafnan eitt
af aflahæstu skipunum í fisk-
veiðiflota Íslendinga og árið
1975 setti Sigurður m.a. met
er skipið landaði rúmlega 40
þúsund tonnum á árinu.
Hann segir að Sigurður VE
hafi verið einstaklega gott
skip í sjó og hafi ávallt „varið
sig vel“.
„Hann var vissulega dálítið
langur, eða 72 metrar. Yfir-
byggingin var ekki mjög há
þannig að í aftakaveðri voru
Kristbjörn Árnason stýrði Sigurði VE frá árinu 1974 og fram á allra síðustu ár. „Hann varði sig alltaf vel í sjógangi,“ segir skipstjórinn fyrrverandi um sjóskipið Sigurð VE.
Myndir: Óskar Pétur Friðriksson
Sigurður VE á loðnumiðunum. Skipið þótti alla tíð glæsilegt.
S K I P I N