Tímarit Máls og menningar - 01.03.1955, Síða 69

SÉRA EIRÍKUR IIELGASON
þættir liins andlega líís eru ekki utan persónuleiks mannsins, heldur hluti hans
og það er myndar skapgerð hans, þá varð maðurinn sjálfur, fyrir þessa hluti
fram, mér hugstæður og hjartfólginn. En það sem rís nú upp úr brotum minn-
inganna og ég álít, að hafi hvað gleggst gefið honum það svipmót, sem hann
har, var hugrekki hans. Hann þorði að eiga sér það viðhorf til mála, jafnt trú-
mála sein þjóðfélagsmála, sem oft skipuðu honum einum á bekk og öðrum
fjarri, þótt úr lians starfsbræðrahópi væru. Hann reyndi aldrei að færa yfir
skoðanir sínar neinn huliðshjúp til að kaupa þar við vinsældir eða frið ann-
arra manna. Honum voru þær alltof hjartfólgnar, sá hluli af honum sjálfum,
að hann gæfi þær nokkru sinni falar fyrir gæðin þau. Þegar ég nú hugsa til
þess tvenns. sem honum hrann jafnan heitast í huga, trúar hans og skoðana á
þjóðfélagsmálum, þá veit ég varla hvort telja ætti honum hugleiknara. — Sum-
ir þeirra, er þekktu hann varla nema af orðspori einu, töldu hann varla vera
mikinn trúmann, og þeir, sem voru honum öndverðir í þjóðfélagsmálum, töldu
hann þar á villigötum. — Næst sanni er, að milli þessa tvenns, trúar hans og
afstöðu til þjóðfélagsmála, hafi ekkert bil verið, heldur hafi honum verið það
eitt og hið sama. Þrá hans eftir réttlæti og friði þessa heims, var þráin eftir
„guði lífs hans“. — í vígeldum og táli heimsins, sem er veröld okkar nú, tók
hann sér stöðu með þeim mönnum, sem báru sama hug í brjósti og voru bræð-
ur að lífsdraumi hans. Hann var viss um allt til hins síðasta, að hvergi annars
staðar hefði honum horið að standa. Hann var sjálfur af fátæku foreldri kom-
inn, hafði á uppvaxtarárum sínum kynnzt starfi og striti alþýðunnar, séð ör-
hirgð hennar og neyð. Saga þjóðarinnar var honum sem opin bók frá fyrstu
öldum til hinnar síðustu, öfugspor hennar og ófarnaður engu síður en sigrar
hennar og þrek, því að söguþekking hans var mikil. Harmsaga hins snauða
manns varð viðkvæmri lund hans of átakanleg til þess að hann byrgði hana
sjónum sínum. En svið þessa harmleiks var enn hinn sami heimur, sem Stephan
G. Stephansson lýsir svo í ljóðinu Kveld:
Og þá sé ég opnast það eymdanna djúp,
þar erfiðið liggur á knjám,
en iðjulaust fjársafn á féleysi elst
sem fúinn í lifandi trjám,
en hugstola mannfjöldans vitund og vild
er villt um og stjórnað af fám.
Þessi mynd brann sífellt fyrir sjónum séra Eiríks. Bróðurást hans batt hann
alla tíð hæði þjáningum og gleði samferðamannanna. Hann lifði af alefli i
samtíð sinni, það var eins og hver hugarhræring og hjartaslag mannlífsins
59