Tímarit Máls og menningar - 01.03.1955, Blaðsíða 119

UMSAGNIR UM DÆKUR
urnar, Járnsíðu og Jónsbók, auk fjölda rita
og rilgerða um lögfræði. Ilann hefur gefið
út lagasöfn fom og ný, en ég sakna þess
mjög, að hann hefur ekki lokið útgáfu Búa-
laga, sem Sögufélagið stóð að. A Norður-
landamálum, þýzku og ensku liggja eftir
hann fjöldi greina um íslenzka sögu, bæði
réttarsögu og almenna sögu, t. d. í safnrit-
inu Nordisk Kultur.
Ólafi er gjamara að rýna í þjóðfélagsað-
stæður og draga ályktanir af hagþróun en
liugsæi; hann bendir fyrstur manna á það,
að svonefnd friðaröld íslenzkrar sögu
(1030—1130) beri nafn sitt af því, að þá
hafi efnahagslegt jafnvægi ríkt í landinu;
stórbúskapur landnámsaldar hafi dregizt
saman við skiptingu jarða, en flestir bænd-
ur þó búið á eignarjörðum. „Þjóðfélag
bjargálna miðlungsbænda er friðsamt og
fábreytilegt,“ segir hann. Áður höfðu menn
bollalagt um, að lögtaka kristninnar hafi
smám saman siðbætt fólkið, og því ber alls
ekki að neita, þótt hins sé að minnast, að
íslendingar voru einnig kristnir á Sturl-
ungaöld. Ég minnist þess ekki að hafa
nokkru sinni rekizt á órökstudda fullyrð-
ingu í ritum Ólafs Lárussonar. ÖIl fram-
setning er lipur og mjög skýr. Hann er
orðsins íþróttamaður, ef svo ber undir, en
hann er svo hispurslaus, að stílkenjar og
háfleygt blaður freistar hans ekki.
Ólafur er einn af öðlingum meðal ís-
lenzkra vísindamanna, og starf hans veldur
því m. a., að Háskóli Islands nýtur tals-
verðrar virðingar hjá sams konar stofnun-
um erlendis.
Nútíminn krefst sérfræðinga; menn ein-
skorðast á mjög takmörkuðum sviðum
tækni og vísinda. Það verður æ fágætara að
húmanísk fræði seiði hugi fræðimanna í
óskyldum greinum, og e. t. v. eigum við
aldrei eftir að eignast jafnfjölhæfan vís-
indamann og Ólaf Lárusson.
Ritið, sem lögfræðingarnir senda honum
sjötugum er girnilegt til fróðleiks, eins og
ritgerðasöfn viðtakanda. Af því sést, að
andi meistarans svífur yfir vötnunum og ís-
lenzkir lögfræðingar eru ekki einungis júr-
istar. Greinarnar fjalla um þau höfuðefni,
sem Ólafur hefur fengizt við um dagana.
Um lögfræði og réttarsögu fjallar Ármann
Snœvarr: tslenzkar réttarreglur um tvenna
hjúskapartálma, Bcnedikt Sigurjónsson:
Um skaðabótarétt manna vegna loftslysa,
Bjarni Benediktsson: Bráðabirgðalög og aí-
staða alþingis til útgáfu þeirra, Einar Arn-
órsson: Lög rómversk-kaþólsku kirkjunnar
um hjónaskilnað. Hjónaskilnaður á tslandi
eftir landslögum í fomöld, Hjálmar Vil-
hjálmsson: Manntalsþing, Ólajur Jóhannes-
son: Vanhæfi stjórnvalds til meðferðar ein-
staks máls og Theodór B. Líndal: Almennar
hugleiðingar um persónulegan nafnrétt
samkvæmt íslenzkum lögum. Sá, sem þetta
ritar, er fákunnandi í lögfræði, en vill tjá
höfundum greina þessara þakkir sínur fyrir
staðgóðan fróðleik um almenn efni.
Um sagnfræði og byggðarsögu fjallar
Björn Þórðarson: Réttur konungs til fálka-
tekju íslands, Þórður Eyjóljsson: Þrír dóm-
ar eignaðir Ara lögmanni Jónssyni og Þor-
steinn Þorsteinsson: Langavatnsdalur og
byggðin þar. Bjöm rekur helztu þætti þess
kafla íslenzkrar verzlunarsögu, sem fjallar
um útflutning fálka, og hvernig konungs-
valdið sölsar undir sig fálkatekjumar að
lokum. Þórður kemst að þeirri niðurstöðu,
að tveir dómar, eignaðir Ara Jónssyni, séu
falsbréf, en Þorsteinn leiðir gild rök að því,
að byggðin í Langavatnsdal hafi lagzt að
mestu niður á fyrstu öld íslands byggðar.
Einar Bjarnason kryfur mannfræðilegt
vandamál til mergjar í ritgerðinni: Skil-
greining á Jónunum tveimur, sonum Finn-
boga gamla í Ási í Kelduhverfi.
FriSjón SkarphéSinsson á hér grein um
Svein Sölvason og lögfræðirit hans. Þar rek-
ur hann upphaf prentunar lögfræðirita á ís-
109