Tímarit Máls og menningar - 01.03.1955, Síða 87

ÉG ER AÐ BLAÐA í BÓK
vöðslusamur gagnvart því efni sem fyrir því kynni að vaka. í fljótu bragði
mætti raunar ætla, að í slíkum leik að formi verði engu að komið öðru en
sjálfum leiknum. En engum sem les kvæðið Vi-ð ána getur dulizt, að hér er
formið valið einmilt vegna efnisins; þess verður hvergi vart að hátturinn segi
skáldinu fyrir verkum í hinu minnsta smáatriði. Efni kvæðisins virðist hafa
þróazt við fullkomið frelsi, allsstaðar beygt formið til hlýðni við sig og hvergi
svo mikið sem hliðrað til fyrir því, hvað þá lotið því í nokkru. Enda hef ég
orðið þess var, að menn geta lesið kvæðið, eða hlýtt á það frá upphafi til enda,
jafnvel oftar en einu sinni, án þess að verða varir við nokkurn bragarhátt
annan en fimm-jamba-línuna. Hitt er þó ekki að efa, að hátturinn hefur sín
mögnuðu áhrif, jafnvel þótt hann liggi ekki strax í augum uppi; svo fast
fylgir þessu sérkennilega orðarími sá dularfulli seiður sem sjálft mótífið er
kvikt af.
Gangnamannakofinn við fljótið á heiðinni starir dimmurn glugga í
vari hrjúfra steina og birgir rökkur fomra daga á bakvið gisnar hurðir. Með
endurtekningu rímorðanna — heiði, fljótsins, glugga, steina, hurðir, daga —
rís uppaf þessu mótífi skáldskapur kvæðisins í æ hærra veldi unz
hin bleika röst sem gnýr um hála steina
þylur þér ljóð úr lífi allra daga
sem liðu bakvið tímans opnu hurðir
þangað sem nóttin grúfir hljóð á glugga
og gröf og vagga ráða stirndu heiði.
Ekki er um að villast, að Snorra vex ásmegin að sama skapi sem hann færist
meira í fang. Og ef til vill er bragsnilld hans hvergi jafn hrífandi og í hátt-
frjálsu Ijóði. Það virðist furðu almennur misskilningur á landi hér, að vanda-
minna sé að yrkja háttfrjálst ljóð en yrkja undir föstum bragarháttum. Það
er að sjálfsögðu fárra meðfæri að gefa háttföstum ljóðum svo nýstárlegan og
ferskan svip sem einkennir jafnvel þau ljóð Snorra sem ort eru undir klassisk-
um háttum. En hitt er þó tvímælalaust mun vandasamara, að fella frjálsan hátt
að inntaki ljóðs þannig, að fórn háttfestunnar snúist í ótvíræðan ávinning
fyrir heildarsvip verksins.
Þegar mikill og óvenju fagur skáldskapur hlýtur
slíka aðbúð, getur orðið til svo fullkomið listaverk sem Ijóðið Dans. Ég les
það hugfanginn aftur og aftur. Myndir, líkingar, orðaval, hljóðfall, allt laðast
að hverju blæbrigði huga og kenndar, þó öllu sé um leið einbeitt að byggingar-
list heildarinnar, þar sem rökræn framvinda ljóðsins ber uppi það tígulega ris
sem hófleg tilbrigði stefsins mynda: Þú ert hús dagsins á dimmri jörð — Hús
77