Tímarit Máls og menningar - 01.03.1955, Page 101

SVERKIR KRISTJÁNSSON
Tíu ára kalt stríð
VÉit lifum á dögum hraðaus. Manninn
ber nú skjótar milli tveggja punkta en
hljóðið, og guð veit, hvort hann reynir ekki
einn góðan veðurdag að hlaupa uppi ljós-
geislann. Það eru meiri lifandi ósköpin sem
manninum liggur á. Engu líkara en hann
vilji fyrir hvern mun ná sér niðri á seina-
gangi fortíðar sinnar. Fótgangandi lagði
mannskepnan undir sig þennan hnött og
stiklaði á staksteinum milli meginlanda.
Nú dreymir þá tvífættu um geimfarir milli
himintungla. Og hraðinn hefur ekki aðeins
hlaupið í hlutina, heldur og í athafnir
mannanna, í viðburðarásina, í söguþróun-
ina. Vor jarðneska tilvist virðist nálgast æ
meir vort himneska fyrirheit, að einn dag-
ur er oss sem þúsund ár. Svo skjót eru um-
skiptin í sögulegri tilveru okkar að við fá-
um tæplega áttað okkur á hvar við erum
staddir, þegar við tyllum okkur niður við
veginn, lítum í kringum okkur og hugleið-
um, hvað förinni líður. Við getum varla
trúað því, að tæpur áratugur er liðinn síð-
an menn um allan heim, í austri og vestri,
dönsuðu hlægjandi og grátandi á götum og
torgum og fögnuðu sigri yfir nazismanum,
að handarískir og rússneskir hermenn
föðmuðu hver annan á bökkum Saxelfur.
Ennþá heyri ég óminn af hljómplötunni,
sem íslenzka ríkisútvarpið flutti af þeim
degi, er Parísarhúar ráku þýzku höfðingj-
ana eins og barða hunda út úr höfuðborg
sinni, ennþá heyri ég grátekkann í gleði
þessa franska fólks.
Og í dag — tíu áruin eftir fagnaðarhátíð-
ina — virðist það vera æðsta hugsjón
þeirra, er ráða öriögum þess vcsaldóms, er
vestræn menning er orðin, að gera að engn
þann sigur, sem unninn var í mannskæð-
ustu og fórnfrekustu styrjöld, sem háð hef-
ur verið á þessum hnetti. Vinnubrögð þess-
ara valdhafa minna á það, er Penelópa,
kona Ódýsseifs, óf voðina með ambáttum
sínum dag alfan, en rakti vefinn upp um
nætur. Afrek fólksins í síðustu styrjöld
skulu husluð, tíu ára afmæli sigursins skal
breytt í hrakfarir. Ef valdhafar hins vest-
ræna heims fá að ráða, þá verður einhverju
öðru skotið en flugeldum til að fagna sig-
urdeginum árið 1955.
Hringrás mjólkurinnar
Þótt „kalt stríð“ virðist í fljótu bragði
álíka fjarstæða og „þurrt vatn“, þá hefur
þetta hugtak þó náð að túlka megininntak
heimsmálanna síðasta áratug. Á yfirborð-
inu er þetta einkennilega stríð háð milli
austurs og vesturs, en í reynd eru vígstöðv-
arnar ekki aðeins á landamærum þessara
höfuðátta. Þær eru til að mynda einnig liér
á íslandi, f Bandaríkjunnm, á Englandi,
Frakklandi, Vesturþýzkalandi. Þær liggja
91