Tímarit Máls og menningar - 01.08.1961, Qupperneq 61

ARI FRÓÐI OG FORSAGA ÍSLENDINGA
bæta ýmsum. Skylt er að taka það
frain, að einnig koma fyrir ættartölur,
sem benda til þess, að íslendingar
hafi einnig átt alnorska forfeður.
Slíkt er að sjálfsögðu eðlilegt. Á leið
sinni vestur hefur þjóðflokkurinn,
sem síðar byggði ísland, blandazt
öðrum þjóðflokkum. En þegar til ís-
lands kemur, hverfur norska þjóðar-
brotið í heildina á svipaða lund og
einnig varð um írska minnihlutann
hér. Hitt er svo annað mál, að hinn ís-
lenzki ættflokkur hefur haft töluverð
áhrif á Noreg, og verður það mál ekki
rakið hér.
Tilgangurinn með ættfærslum í
Landnámu, ættartölu Ara sjálfs og
öðrum skyldum fróðleik er ekki ein-
ungis sá að varpa ljóma yfir einstak-
ar ættir eða sýna kyngöfgi einstakra
landnámsmanna, heldur er í þeim
fólginn leiðarvísir að uppruna ís-
lenzku þjóðarinnar. Á 12. öld gerðu
fróðir menn sér það fyllilega ljóst, að
forfeður landnámsmanna höfðu ekki
dvalizt í Noregi um langan aldur. Arf-
sagnir kenndu þeim, að íslenzki þjóð-
flokkurinn hafði flakkað að austan,
og þótt þá skorti fullkomin gögn til að
sanna slíkan uppruna, var þeim innan
handar að grípa til þess ráðs að
tengja íslenzka landnámsmenn við
fornsænska og forndanska konunga.
Framættir íslenzkra landnáms-
manna eru merkileg drög að forsögu
þjóðarinnar. Vér getum hvorki beitt
örnefnum né fornminjum í því skyni
að skýra þá sögu löngu fyrir upphaf
landsbyggðar. Með öðrum þjóðum
verður slíkum gögnum hins vegar
beitt til að rekja feril landsbyggða
langt aftur í gráa forneskju. En ef vér
viljum eiga sögu, sem nær aftur fyrir
landnámsöld, eigum vér í rauninni
ekki nema um tvo kosti að velja. Ann-
aðhvort getum vér haldið áfram að
trúa á norskan uppruna þjóðarinnar
eða hagnýta oss hinar fornu ættartöl-
ur og annan arfsagnafróðleik til að
komast að hinu sanna.
Ættartölur eru beinagrind, ófull-
kominn leiðarvísir um forsöguna. En
við hana verður ýmsum öðrum gögn-
um bætt, ef skynsamlega er á málun-
um haldið. í fyrsta lagi varðveittu
forfeður vorir ýmiss konar kvæði og
frásagnir, sem færðar voru í letur á
12. öld og síðar og enn eru til. Sumt
af þessum fróðleik er einnig kunnugt
með öðrum germönskum þjóðum, svo
sem Dönum, Englendingum, Norð-
mönnum, Svíum og Þjóðverjum, en
aðrar íslenzkar arfsagnir eru, að því
er bezt verður séð, séreign vor. Af
fyrri flokknum verður örðugt að
draga ótvíræðar ályktanir, en þó
verða þær einnig notaðar. En síðari
flokkurinn gefur ákveðnar bendingar
um sérstöðu feðra vorra. Það er vafa-
laust engin tilviljun, að vér eigum
Rígsþulu, Hrómundar sögu Gripsson-
ar, Skjöldunga sögu, Gautreks sögu,
Hrólfs sögu kraka, Hyndluljóð og
annan sambærilegan fróðleik. Slíkar
219