Tímarit Máls og menningar - 01.08.1961, Blaðsíða 72

TÍMARIT MÁLS OG MENNINGAR
lambið hafði ekki verið náðað. Það hefði
verið „í samræmi við reglurnar". Og um
þetta var rætt eins og til væru einhver
drengskaparlög um slíkar hengingar! Því
var gleymt að hér var að ræða um sann-
nefnda dauðaverksmiðju þar sem markmið-
ið var að drepa með öllu mögulegu móti; og
það var aðeins deilt um þau atriði sem
„ekki voru í samræmi við reglurnar“.
Fangabúðimar em ekki lengur stofnun til
að drepa, heldur staður þar sem manndráp
teljast til undantekninga og eru að kenna
ótilhlýðilegu kappi einhverra varðmanna.
Réttarforsetinn tók einnig fram að sakbom-
ingar væm „góðir heimilisfeður og hefðu
komizt vel af í borgaralegu lífi“. Að lokum
taldi rétturinn sig sannfærðan um að „þeir
hefðu ekki orðið morðingjar ef Þriðja ríkið
hefði ekki haldið þeim í klóm sínum“.
(Frankfurter Allgemeine Zeitung, 17. 10.
1960.) Þannig er Þriðja ríkið gert að ein-
hverskonar óháðri og dularfullri ófreskju
ofar allri mannlegri ábyrgð. Sú hugmynd er
mjög útbreidd í Þýzkalandi, kennd í háskól-
unum og prédikuð í kirkjunum: þegar búið
er að gera nazismann að tákni dularfulls
bölvalds er stutt leið til mannlegs ábyrgðar-
leysis; hvort sem litið er á mennina sem
saklausa eða seka hafa athafnir þeirra enga
þýðingu. Þannig losna menn á endanum við
hina óþægilegu spurningu um nazismann,
um þá hlutdeild sem flokkar, stéttir og ein-
staklingar áttu að honum. Af þremur sak-
borningum voru tveir dæmdir í ævilangt
fangelsi, en dómstóllinn réð þeim til að
sækja um náðun, þar eð þeir væru fyrir-
myndar heimilisfeður. Þá er einnig athyglis-
vert að þeir stríðsglæpamenn sem Sovét-
ríkin afhentu 1956 og ekki höfðu verið náð-
aðir fengu eigi að síður bæði frelsi og 6000
marka verðlaun. Tveir SS-foringjar frá
Sachsenhausen hafa verið gerðir að lög-
reglustjórum.
Nokkrum vikum síðar var SS-maður frá
Gross-Rosen-fangabúðunum dæmdur í
Hannover. Hann var ákærður fyrir 14 morð,
eitt manndráp, fyrir að hafa sært 27 menn
til bana og fyrir að vera samsekur um að
minnsta kosti 271 morð. Dómurinn var hinn
vægasti: sjö ára fangelsi, og dómstóllinn tók
aðeins til greina eitt manndráp og fimm
dauðsföll af sárum. Það er augljóst að hér
er ekki um að ræða neina réttvísi heldur al-
gert gjörræði. Allar þessar hárfínu skil-
greiningar á morðum, manndrápum og sár-
um sem leiða til bana hljóta að vera fánýtar
í öðru eins máli. Hvemig á að ákvarða per-
sónulega ábyrgð SS-manna, þegar fæstir
málsaðilar geta vitnað með öðru en þögn
sinni? Að beita venjulegum aðferðum lög-
fræðinnar við mál sem ekki verður lagður
neinn venjulegur mælikvarði á, það er að
reyna að varðveita form réttvísinnar en
svipta hana öllu innihaldi. Að þessu beinist
oftast starf dómstólanna. Það verður alla
tíð aðdáunarefni hvemig þessum dómstól
tókst að gera að engu 303 fómardýr og
skilja aðeins eftir sex. Og ekki veldur sá
lögfræðiskilningur minni furðu sem gerir
mönnum fært að hegna fyrir eitt manndráp
og fimm mannsbana af völdum sára með sjö
ára fangelsi!
Dómsniðurstaðan leiðir í ljós þær grund-
vallarskoðanir sem hún byggist á. Ákærði
hefur aðeins verið dæmdur beinlínis sekur
um eitt manndráp. En dómstóllinn veit líka
hvað hann á að segja um það: „Það var
ekki morð, því aftaka með skotvopni er ekki
kvalafull." (Die Welt, 10. 11. 1960.) Það er
dómstóll Bonn-lýðveldisins sem leyfir sér
slíkan hundingjahátt er væri samboðinn
„lög“fræði hitlerismans! Auk þess emm vér
fræddir um að „ákærði hafi ekki framið
verknað sinn af lágum hvötum“. Án efa er
hann óspillt germönsk hetja, og kann það
að vera skýring þess að ekki er talað um
morð heldur manndráp. Þetta er það sjónar-
mið sem dómaramir í Hannover halda fram,
230