Tímarit Máls og menningar - 01.02.1962, Page 11

TÍMARIT MÁLS OG MENNINGAR • 23. ÁRG. • FEBR. 1962 • 1. HEFTI
LYGARAR TIL LEIGU
„Qérfræðincur" er eitt þeirra orða sem hafa tekið hröðum merkingarfræðilegum breyt-
kJ ingum í tíð þeirrar ríkisstjórnar sem nú situr að völdum á Islandi. Ríkisstjórn sú og
umboðsmenn hennar hafa að vísu yfirleitt metið íslenzka sérfræðiþekkingu lægra en áður
eru dæmi til, og stuðlað með því móti að stórauknum útflutningi sérmenntaðra manna, þó
slíkur útflutningur muni seint verða talinn búbót í þjóðfélagi sem á mest eftir ógert. A
hinn bóginn hafa verið sóttir til útlanda þónokkrir sérfræðingar til lengri eða skemmri
dvalar, og munu þeir ekki hafa þurft að deila um kaup og kjör. Þeirra orð og úrskurði
túlkar áróðurslið ríkisstjórnarinnar fyrir þjóðinni sem óskeikula og framar öllu óhlut-
dræga dóma.
Hlutverk þessara innfluttu sérfræðinga hefur einkum verið tvennskonar. í fyrsta lagi
að yfirlíta þær ráðstafanir sem ríkisstjórnin hefur þegar gert og úrskurða að þær hafi
verið réttar. í öðru lagi að boða með tilhlýðilegri andakt þær athafnir sem ríkisstjórnin
ætlar að hefjast handa um, einkum ef mikil hætta þykir á að þær verði óvinsælar. Þannig
er ríkisstjórnin tryggð bæði í bak og fyrir, því erlendir sérfræðingar geta ekki logið (sbr.:
ljósmyndir geta ekki logið).
Það eru þessir sérfræðingar sem ríkisstjórnin gerir mest stáss með, — miklu meira
stáss en hún gerir með þá sem vinna hin daglegu störf, enda er þeim í rauninni ætlað að
vera einhverskonar æðri dómstóll, sem ríkisstjórnin skýtur til þeim málum sem hún á í
við þegnana. Og fyrir þeim dómstóli er hún örugg um að vinna hvert mál.
Tveir sérfræðingar af þessu tæi voru kynntir alþjóð með nokkurra vikna millibili núna
rétt fyrir jólin. Málið sem skotið var til þeirra var sannarlega annars eðlis en þau mál sem
ríkisstjórnin hafði áður háð gegn þjóðinni fyrir þessum æðri dómstólum, og snerti ekki
aðeins feril núverandi ríkisstjórnar heldur pólitískan grundvöll borgarastéttarinnar á
íslandi. En þetta voru sérfræðingar í almannavörnum eða borgaravörnum eða civil defense,
þeir „Holtermann hershöfðingi, yfirmaður almannavarna í Noregi" og „dr. Toftemark,
yfirlæknir danskra almannavama" sem þar að auki hefur verið „formaður heilbrigðis-
nefndar Atlantshafsbandalagsins í áratug".
Boðskapur þessara herramanna var að miklu leyti samhljóða, og kjarni hans felst í
þessum orðum dr. Toftemarks: „Menn skyldu varast að dæma allar varnir gegn kjarnorku-
sprengjum gagnslausar (...) einhverjir mundu lifa af — svo yrði jafnvel þó sprengju yrði
varpað á Reykjavík." Báðir töldu að hinir miklu kjallarar undir húsum hér um slóðir,
sem auðkenna Reykjavík frá flestum öðrum borgum, væru einkar vel fallnir til brúkunar
í kjarnorkustyrjöld; dr. Toftemark hikaði ekki við að fullyrða að „kjallarar í Reykjavík
væru svo traustir að ekki væri nauðsyn að reisa sérstök skýli til varnar borgurunum". (Dr.
Toftemark var hér í bdði borgarstjómarinnar í Reykjavík.) Þó Holtermann hershöfðingi,
sem lagði tillögur fyrir dómsmálaráðherra áður en hann fór, teldi líka kjallarana í
Reykjavík ágæta, mun hann ekki hafa haft aðra eins tröllatrú á þeim og dr. Toftemark.
1
1