Tímarit Máls og menningar - 01.02.1962, Síða 76

TÍMARIT MÁLS OG MENNINGAR
fenglegum“ framtíðaráætlunum, lýsti fyrir
honum óumflýjanlegu falli Englands og
skýrði fyrir honum, að Sovétríkin mundu
fá sinn hluta af herfanginu, sem brezka
heimsveldið yrði. Hann bauð honum að-
gang að Indlandshafi, eftirlit með íran og
vissum svæðum í arabísku Miðausturlönd-
unum. Molotov þráaðist við og kom alltaf
aftur að sama atriðinu. „Hvernig verða
reglumar um Hellusund? Hver yrðu við-
brögð Þýzkalands ef Rússar tækju að sér
vemd Búlgarfu á sama hátt og Þjóðverjar
höfðu tekið að sér vemd Rúmeníu?“
Eftir tveggja daga umræður skildu full-
trúar Þýzkalands og Sovétríkjanna án þess
að hafa komizt að neinni niðurstöðu. Héð-
anífrá var það ljóst, að Sovétríkin neituðu
að viðurkenna yfirráð Þjóðverja í Austur-
evrópu og sérstaklega á Hellusundi.
Meðan þessu fór fram fjölgaði hemaðar-
aðgerðum Þjóðverja við landamæri Sovét-
ríkjanna. 27. septemher var gerður finnsk-
þýzkur samningur, sem leyfði flutning
þýzks herliðs yfir finnskt land, að nafninu
til yfir til Noregs. Þjóðverjar útveguðu
Finnum hergögn. Dagana 20., 23. og 25.
nóvember gerðist það í Vín og Berlín, að
Ungverjaland, Rúmenía og loks Slóvakía
urðu aðilar að Þríveldasamningnum, sem
gerður hafði verið 27. september milli
Ítalíu, Þýzkalands og Japans. Kerfi hinnar
þýzku nýlendustefnu færði út kvíamar.
Þýzkar hersveitir tóku sér stöðu á landa-
mæmm Rússlands og Rúmeníu.
Á þessum síðustu vikum ársins 1940 var
það einkum Búlgaría, sem var bitbeinið í
stjórnmálaerjum Rússa og Þjóðverja. Hinn
26. nóvember tilkynnti Molotov Schulen-
burg sendiherra að allt raunverulegt fram-
tíðarsamkomulag milli Þýzkalands og
Sovétríkjanna væri komið undir því að
þýzka stjómin samþykkti undirritun gagn-
kvæms vináttusáttmála Sovétríkjanna og
Búlgaríu og sovézkar land- og flotaher-
stöðvar „í námunda við Sæviðarsund og
Hellusund".
12. janúar 1941 beindi Sovétstjórnin við-
vörun til Búlgaríu. Opinber tilkynning
Tassfréttastofunnar bar það til baka, að
Sovétríkin hefðu veitt þýzkum hersveitum
leyfi til að halda inní Búlgaríu og sagði
ennfremur að „ef svo væri að þýzkar her-
sveitir væru komnar inní Búlgaríu þá hef-
ur það gerzt og gerist án vitundar og sam-
þykkis Sovétríkjanna". Jafnframt fjölgaði
vígbúnum her Þjóðverja í Rúmeníu stöð-
ugt. í desemberlok 1940 var þegar orðin
hálf milljón manna meðfram Dóná, við
höfuðsamgöngustaðina.
Um þessar mundir var líka á döfinni sam-
dráttur Þjóðverja og Tyrkja, sem varð til
að auka tortryggni Sovétríkjanna. 17. febr-
úar 1941 var opinberlega skýrt frá vináttu-
samningi Búlgara og Tyrkja. í persónulegu
bréfi til forseta tyrkneska lýðveldisins,
Ismet Inönii, gaf Hitler tryggingu Þjóð-
verja fyrir þvi, að hverju sem fram yndi
mundi tyrkneskt land verða virt af herjum
öxulveldanna. Tyrkir sáu að allt var glatað
fyrir andstæðingum Þjóðverja á Balkan-
skaga og gáfu Grikki forlögum sínum á
vald.
í Moskvu skildist mönnum nú að Balkan-
skaginn lá opinn fyrir Þjóðverjum, að til-
raununum til að forða Búlgaríu og að öll-
um líkindum Júgóslavíu frá því að innlim-
ast í kerfi Hitlers hafði verið hleypt of
seint af stokkunum. Einkum mundi banda-
lag Tyrkja og Þjóðverja bregða upp megin-
ógnun yfir Svartahafssvæðið og suðurmörk
Sovétríkjanna. Það var unnið staðfast að
því að umkringja Sovétríkin. Sir Stafford
Cripps, sendiherra Stórabretlands í Moskvu
brá sér til Ankara í febrúarlok 1941. Hann
kom frá Tyrklandi sannfærður um að ten-
ingunum væri kastað og stríðið mundi
brjótast út milli Þýzkalands og Sovétríkj-
anna með vorinu. En skilningur Stalíns á
66