Tímarit Máls og menningar - 01.02.1962, Qupperneq 87

VÖRN SOVÉTRÍKJANNA 1941
framkvæma í hemumdu löndunum, jafnvel
áður en innrásin var hafin. Þvínær allir
yfirmenn þýzka hersins gleyptu mótmæla-
laust þessar fyrirskipanir, sem fólu í sér
himinhrópandi brot á styrjaldarlögunum.
Guderian og Manstein voru þvínær þeir
einu, sem neituffu að framfylgja þeim. I
marzmánuffi hafði Foringinn tilkynnt hers-
höfðingjunum: „Effli þessa stríðs okkar við
Rússland er slíkt að það dæmir alla ridd-
aramennsku í bann. Hér er um að ræða
stríð tveggja hugmyndakerfa, lífsskilning
tveggja kynþátta. Þessvegna er nauðsynlegt
aff reka þetta stríð með fordæmalausri og
óviðjafnanlegri hörku. Allir verðið þið að
losa ykkur við úrelta samvizku. Ég veit að
þið efizt um nauðsyn þess að beita þessum
aðferðum, en ég legg sérstaka áherzlu á
að skipunum mínum verði hlýtt umyrða-
laust. Hugmyndafræði sósíalismans er and-
stæða þess sem við trúum í nasjónalsósíal-
ismanum. í samræmi viff þaff verður aff
þurrka Sovétríkin út. Þýzkir hermenn, sem
brjóta af sér gagnvart alþjóðalögum um
stríð, munu verða náðaðir."
Með tilskipun 13. maí 1941 frá yfirstjórn
hersins um framkvæmd þessarar frumatriða
voru herdómstólar afnumdir á landssvæði
Sovétríkjanna og í þeirra stað settur fljót-
virkari málarekstur, þar segir: „hver sá sem
grunaður er um glæpsamlegt athæfi sé um-
svifalaust færður fyrir herforingja, sem
sker úr um það hvort viðkomandi verður
skotinn eða ekki“. Þann 22. júlí kom grein-
argerð með tilskipun nr. 33 um aftökur á
austurvígstöðvunum, undirrituð af Keitel
marskálki. í sjöttu grein segir: „Herflokk-
ar þeir, sem settir eru til hersetu sigraðra
svæða í Austurevrópu koma aldrei að fullu
gagni í þeirri víðáttu, sem umdæmi þeirra
er, nema hver uppreisnartilraun sé brotin á
bak aftur og það ekki einungis með lögleg-
um refsingum hinna seku heldur með því
að beita ógnunum, sem einar megna að
berja niður uppreisnartilhneigingar íbú-
anna. Dómbærir yfirmenn eru ábyrgir fyrir
því að halda aga hver í sínu umdæmi með
þeim mannafla, sem þeim er fenginn. Það
eru ekki kröfur um liðsauka heldur beiting
hörkulegra aðferða, sem mun gera þeim
kleift að halda þessum aga.“ Samdægurs
fól Keitel Himmler og SS-mönnum það
„sérlega hlutverk" að koma á fót á hinum
sigruðu svæðum pólitískri yfirstjórn, sem
hefði það eitt mark að gera útaf við and-
spyrnu rússnesku þjóðarinnar.
Nú verður að leggja á það áherzlu að
lokum að þessi andspyrna var komin til sög-
unnar áður en stefna Hitlers kom til fram-
kvæmda. Sumir þýzkir ráðamenn hafa borið
það við eftir stríðið að skýra andspymu
Sovétþjóðanna sem einhverskonar afleið-
ingu af þeim almennu burtflutningum, sem
Hitler fyrirskipaði og Sauckel framkvæmdi
frá og með vorinu 1942. í raun og veru var
andspyrna rússnesku þjóðarinnar hvorki
andsvar við „villum" né heldur glæpum
Hitlers í Austurevrópu. Þegar um sumarið
1941 gerðu þýzku hershöfðingjamir sér
grein fyrir því hve andspyma rússnesku
hermannanna var víðtæk og hörð. Það er
varasamt að draga þær ályktanir, sem virð-
ast liggja beinast við, af fjölda fanganna,
sem Þjóðverjar tóku á dögum umkringing-
arbardaganna miklu, það gæti verið vill-
andi. Hundruð þúsunda þessara hermanna
voru raunverulega teymdir í gildru í Bjalí-
stok í júnímánuði, síðan í Kiev og Karkov
í september, loks í Vjasma og Brjansk í
október. Þeir mættu þama fjandmanni,
sem var á þeim tíma þróttmeiri í sókn og
innrásum og vafalaust líka betur stjórnað
en sovéthernum á fyrstu mánuðum styrjald-
arinnar. Samt sem áður gáfust þessir her-
menn ekki upp bardagalaust, þeir veittu
harða mótspymu. Sovétfyrirkomulagið
hafði ekki hrunið við árásina, þvert á móti.
Þegar skoðaðir em þessir þrautatímar
77