Tímarit Máls og menningar


Tímarit Máls og menningar - 01.03.1963, Qupperneq 25

Tímarit Máls og menningar - 01.03.1963, Qupperneq 25
VERULEIKI OG YFIRSKIN á ímyndunarafli: úr því oss hefur tek- izt að varðveita þjóðerni vort hingað til þrátt fyrir allar hættur er ómögu- legt að hugsa sér að við gerum það ekki áfrarn. Þessi afstaða hefur auð- vitað ekki við neitt að styðjast. Að- staða vor yrði öll önnur nú, og þó vér höfum sloppið úr dauðahættu í gær er það ekkert loforð um að vér för- umst ekki á morgun. Vér getum, til að setja oss hina raunverulegu hættu ljóslifandi fyrir sjónir, horft til ör- laga íslenzku nýlendunnar í Vestur- heimi. Hún hélt fyrstu áratugina uppi furðulega þróttmiklu íslenzku þjóð- lífi, en þar kom þó að það þjóðlíf veslaðist upp, ofurliði borið af þrýst- ingi meirihlutans, styrk auðmagns hans og auðhyggju hans, sem lét í té of margbreytta möguleika til þess að hið fámenna íslenzka samfélag fengi haldið áfram að rækta sína úreltu til- veru, án pólitískra vama þjóðríkis. Oss íslendingum er nú nauðsyn að minnast þess að það eru söguleg sann- indi (en söguleg sannindi eru því miður aldrei sannfærandi fyrr en þau dynja á manni sjálfum) — að þjóð getur glatað tilveru sinni, orðið þjóð- brot, eða fomgripur, viðhaldið af fornfræðingum, eða útkjálkasamfé- lag; og þjóðmenning getur dáið og orðið yfirskin, sérvizka, steingerving- ur, tourist attraction, sem allt kernur í sama stað niður. Vér hljótum að verða að gera oss Ijóst að það er raunveruleg hætta á að hin íslenzka þjóð og menning hennar séu á þessari leið. Lögmál þróunarinnar eða tilbúnar orsakir Vér getum ekki fullyrt blátt áfram að afnám þjóðerna sé ekki söguleg nauðsyn eða líklegar afleiðingar breyttra framleiðsluhátta, enda þótt vér höfum litlar tilhneigingar til að trúa eins og nýju neti áróðursmönn- um þeim sem prédika það. Vér get- um sem sé ekki í þessu tilviki frem- ur en öðrum skyggnzt um allar út- göngudyr framtíðarinnar. Hinsvegar getum vér nokkurnveginn gert oss grein fyrir því hverjar orsakir liggja til þess að einmitt þessi vandamál kalla að einmitt nú, og fyrst að þeirri athugun gerðri getum vér dregið þær ályktanir sem kynnu að gera oss fært að bregðast við vandanum á eins rétt- an hátt og aðstæður vorar nú leyfa. Vér munum fvrst koma auga á að það sem hefur framar öllu einkennt sögu Evrópu (Vestur-Evrópu) síð- ustu fimm til tíu ár er hatrömm við- Ieiíni til að snúa aftur til þess „frjálsa kapítalisma“, sem allar þjóðir Ev- rópu, nema kannski Svisslendingar, höfnuðu með viðbjóði í lok siðasta stríðs. Það er ekki tilefni til annars hér en drepa rétt á sögu þessa aftur- hvarfs: hvemig von hinna stríðandi þjóða sem höfðu greint að glæpaeðli kapítalismans var sá grunnur sem 15
Qupperneq 1
Qupperneq 2
Qupperneq 3
Qupperneq 4
Qupperneq 5
Qupperneq 6
Qupperneq 7
Qupperneq 8
Qupperneq 9
Qupperneq 10
Qupperneq 11
Qupperneq 12
Qupperneq 13
Qupperneq 14
Qupperneq 15
Qupperneq 16
Qupperneq 17
Qupperneq 18
Qupperneq 19
Qupperneq 20
Qupperneq 21
Qupperneq 22
Qupperneq 23
Qupperneq 24
Qupperneq 25
Qupperneq 26
Qupperneq 27
Qupperneq 28
Qupperneq 29
Qupperneq 30
Qupperneq 31
Qupperneq 32
Qupperneq 33
Qupperneq 34
Qupperneq 35
Qupperneq 36
Qupperneq 37
Qupperneq 38
Qupperneq 39
Qupperneq 40
Qupperneq 41
Qupperneq 42
Qupperneq 43
Qupperneq 44
Qupperneq 45
Qupperneq 46
Qupperneq 47
Qupperneq 48
Qupperneq 49
Qupperneq 50
Qupperneq 51
Qupperneq 52
Qupperneq 53
Qupperneq 54
Qupperneq 55
Qupperneq 56
Qupperneq 57
Qupperneq 58
Qupperneq 59
Qupperneq 60
Qupperneq 61
Qupperneq 62
Qupperneq 63
Qupperneq 64
Qupperneq 65
Qupperneq 66
Qupperneq 67
Qupperneq 68
Qupperneq 69
Qupperneq 70
Qupperneq 71
Qupperneq 72
Qupperneq 73
Qupperneq 74
Qupperneq 75
Qupperneq 76
Qupperneq 77
Qupperneq 78
Qupperneq 79
Qupperneq 80
Qupperneq 81
Qupperneq 82
Qupperneq 83
Qupperneq 84
Qupperneq 85
Qupperneq 86
Qupperneq 87
Qupperneq 88
Qupperneq 89
Qupperneq 90
Qupperneq 91
Qupperneq 92
Qupperneq 93
Qupperneq 94
Qupperneq 95
Qupperneq 96
Qupperneq 97
Qupperneq 98
Qupperneq 99
Qupperneq 100
Qupperneq 101
Qupperneq 102
Qupperneq 103
Qupperneq 104
Qupperneq 105
Qupperneq 106
Qupperneq 107
Qupperneq 108
Qupperneq 109
Qupperneq 110
Qupperneq 111
Qupperneq 112
Qupperneq 113
Qupperneq 114
Qupperneq 115
Qupperneq 116

x

Tímarit Máls og menningar

Direct Links

Hvis du vil linke til denne avis/magasin, skal du bruge disse links:

Link til denne avis/magasin: Tímarit Máls og menningar
https://timarit.is/publication/1109

Link til dette eksemplar:

Link til denne side:

Link til denne artikel:

Venligst ikke link direkte til billeder eller PDfs på Timarit.is, da sådanne webadresser kan ændres uden advarsel. Brug venligst de angivne webadresser for at linke til sitet.