Tímarit Máls og menningar - 01.03.1963, Blaðsíða 91

UMSAGNIR UM BÆKUR
eins og söguljóðum hæfir. Þar eru langsótt
listbrögð til trafala, en undirrituðum finnst
orðfærið sumstaðar full hversdagslegt.
Þess má ekki láta ógetið að Prentsmiðj-
an Hólar hefur gert bókina forkunnarvel úr
garði.
Magnús T. Ólafsson.
1‘ojstcinn frá Hamri:
Tannfé handa nýjum heimi
Helgafell 1960.
Liiandi manna land
Heimskringla 1962.
TT'inhver athyglisverðasta ljóðabók síð-
ustu ára er óhikað Tannfé handa nýj-
um lieimi eítir Þorstein frá Ifamri. Þetta
var önnur bók hans; hann var liðlega tví-
tugur og orli þannig um sjálfan sig:
fór ég of finnmörk
í fornyrða hríð
alsýldur
alda snœvi
brœðir mig
eimur
asfalls
unz koldökkur stend
og kviknakinn
alls tákn
eða einskis.
Þótt þetta kvæði geti að vísu ekki talizt
til hinna beztu í bókinni er það fyrir ým-
issa hluta sakir merkilegt. Það heitir Tákn.
Tákn um breytingar íslenzks þjóðlífs á síð-
astliðnuin áratugum: fólksflutning frá
sveitum til Reykjavíkur; undanhald gam-
allar bændamenningar fyrir nýrri og ómót-
aðri borgmenningu ásamt æ nánari kynn-
um af útlendri menningu og ómenningu;
en jafnframt tákn um þróun í lífsviðhorfi
og skáldskap Þorsteins sjálfs. Þetta tvennt
— það almenna og það sérstaka — er að
sjálfsögðu bundið órofa tengslum og birt-
ist Þorsteini sem eitt vandamál. Vandamál
sem stendur í brennipunkti þessarar bók-
ar.
Þorsteinn frá Hamri hefur algjöra sér-
stöðu meðal íslenzkra ungskálda að því
leyti hvað hann er þaulkunnugur og sam-
lifaður íslenzku máli, bókmcnntum og
og sögu. Þetta er mikill styrkur eir.s og
beztu kvæði þessarar bókar og Lifandi
manna lands sýna og eftir mun eiga að
koma jafnvel enn betur í Ijós. Gott dæmi
um það hvernig fortíðin hfir í vitund hans
og skynjun er kvæðið Heiðni: barn að
aldri, segir hann, sá hann goðheim í kjarr-
inu og vígðist til heiðinnar trúar. Hugblær
kvæðisins er karlmannleg ró og æðruleysi,
— einmitt þeir eiginleikar sem heiðinn
hugsunarháttur taldi til höfuðdyggða.
Kvæðið er listaverk; og sýr.ir m. a. að það
eru aðrar leiðir heillavænlegri til að nálg-
ast í ljóði fornan hugsunarhátt og forna
erfð en að „yrkja fomt“.
Og þá er komið að hinni hlið málsins:
þess er sem sé ekki að dyljast að hinn forni
arfur birtist í þessari bók Þorsteins ekki
eingöngu sem styrkur, heldur háir hann
honum enn að nokkru leyti, og það með
tvennum hætti: hann stendur í vegi fyrir
aðkallandi yrkisefnum úr veruleik nútím-
ans; og hann kemur víða fram of ómeltur
í málfari kvæðanna. Bókin endurspeglar
hvernig gamalt og nýtt togast á um skáldið.
Fortíðin birtist honum sem heillandi
draumheimur (— „óráðinn draumur“
(Trcð); „draumsvciparnir ... gára vötnin
og flytja mér ómett höfuð liðinna tíða“
(Eign) —) er liafi skáldlegt gildi í sjálfu
sér, og þessa eign sína (sbr. samnefnt
kvæði) vill hann gefa í tannfé handa nýj-
TÍMARIT MÁLS OC MENNINCAR
81
6