Tímarit Máls og menningar - 01.03.1963, Blaðsíða 100

TÍMARIT MÁLS OG MENNINGAR
ar upplýsingar og er hún því eins konar
„hungurvaka" þeim sem hafa áhuga á mál-
efnum Suðurameríku og alþjóðlegum
stjórnmálum yfirleitt.
Bókin er mjög einhliða ádeila á Banda-
ríkin og gerir ljósa grein fyrir áformum
þeirra og starfsaðferðum, en aftur á móti
gefur hún enga skýringu á því hversvegna
sardínurnar í Suðurameríku ganga svona
beint í gin hákarlsins. Hún minnist ekki á
þjóðskipulag eða hagi þjóðanna þar syðra.
Hún talar ekki um hinn mikla fjölda menn-
ingarsnauðra, févana smábænda og hina
fámennu stétt auðugra landeigenda, sem
eru af hákarlaættinni; og þótt sjálfir séu
þeir smávaxnir, eru þeir þó hinir traustustu
vinir og bandamenn hinna stórvöxnu
frænda sinna í Bandaríkjunum. Höfundur
getur heldur ekki um kaþólsku kirkjuna,
greinir ekki frá aðstöðu hennar í Suður-
ameríku eða áhrifum hennar á stjórnmál,
efnahagsmál og menningarmál. Við fáum
yfirleitt ekki að sjá þá hlið málsins, sem
að Suður-ameríkumönnum sjálfum snýr.
Hann minnist heldur ekki á byltinguna á
Kúbu eða Fidel Castro, enda þótt bókin
komi ekki út fyrr en um það bil sem Castro
settist að völdum. Þó mætti ætla að atburð-
irnir þar hefðu orkað svo á þennan erki-
óvin Bandaríkjanna, að hann hefði séð á-
stæðu til að minnast á þá. Eðlilegast virð-
ist að álykta að hann sé enginn vinur sós-
íalismans og væri ekki neinn harður and-
stæðingur þjóðfélagsskipulagsins í Suður-
ameríku bara ef Bandaríkjamenn — böl-
valdar Suðurameríkumanna — væru á hak
og burt. Að sjálfsögðu er Suðurameríku-
mönnum hin mesta nauðsyn að losna und-
an oki Bandaríkjanna, en þó er síður en
svo að þeir valdi þar öllu böli. „Án er ills
gengis, nema sjálfur heiman hafi.“
Þótt rit þetta sé einhliða og gefi oss
harla litla hugmynd um orsakimar að ó-
gæfu Suðurameríkumanna, gefur það þó
ágæta lýsingu á aðferðum Bandaríkja-
manna að sölsa undir sig auð og völd þar
syðra. Raunar eru þær í stórum dráttum
þær sömu sem öll stórveldi nota í svipuð-
um tilgangi. Líkum aðferðum var beitt hér
þegar íslendingar gengu í Atlantshafs-
bandalagið og þegar Keflavíkursamningur-
inn var gerður. Við getum æfinlega reitt
okkur á það að stórþjóðir, sem telja sér
hag í að undiroka smáþjóðir, svífast einskis
til þess að mál þeirra nái fram að ganga.
Þær hafa æfinlega á réttu að standa eins og
hákarlinn gagnvart sardínunum, en reyna
þó í lengstu lög að skýla úifshárunum und-
ir sauðargæmnni.
Bókin er okkur íslendingum hollur lest-
ur nú á dögum þegar fransk-þýzki hákarl-
inn vill gera samning við okkur á jafnrétt-
isgrundvelli. Hannes Sigfússon á því þakk-
ir skilið fyrir vandaða þýðingu svo og
„Mál og menning" fyrir útgáfu bókarinnar.
Skúli Þórðarson.
Rannveig Tómasdóttir:
Andlit Asíu
Heimskringla.
Reykjavík, 1962.
erðalög em sú skemmtun, sem er al-
þjóðlegri en flestar aðrar, og við ís-
lendingar erurn ekki eftirbátar annarra í
dálæti á þeirri skemmtun og höfum aldrei
verið það, þegar aðstæður hafa leyft að
njóta hennar. — Og það hefur verið háttur
Islendinga fyrr og síðar að njóta ferðalaga
á þann hátt „að sitja kyrr á sama stað og
samt að vera að ferðast." Þeir sem víða
fóru, vom kærkomnir gestir þeim, sem
hvergi komust, því að þeir tóku þá með til
fjarra heima og ókunnra þjóða, þar sem
setið var á rúmbríkinni og hugurinn látinn
90