Tímarit Máls og menningar - 01.03.1963, Page 94

TÍMARIT MÁLS OG MENNINGAR
Tannfé handa nýjurn heimi? — Eftir
fyrsta lestur svaraði ég þeirri spumingu
neitandi: hún greip mig ekki sterkum tök-
um, mér fannst hún um of hikandi. Og þó
er um ótvíræðar framfarir að ræða. Mál-
kenndin er orðin fullkomlega örugg og
hnitmiðunin aðdáanleg. Sum kvæðanna eru
mikil listaverk, t. d. Harðindi, sem er óhik-
að einhver sannasta og snjallasta þjóðlífs-
lýsing, sem við eigum: Menntamálaráð ætti
að sjá sóma sinn í að veita höfundi opinber
verðlaun fyrir; eða hið stutta, en eldskírða
kvæði Við eldana; eða Undir kalstjðrnu,
sem e. t. v. er bezta kvæði Þorsteins fram
til þessa: í því fer saman hámákvæm til-
finning fyrir gildi orðanna og sú einlægni
og hjartans alvara sem er aðall ljóða hans.
Ég birti það hér að lokum í heild og vil
biðja menn að lesa það sem framhald af
kvæðinu Tákn, sem vitnað var í í upphafi
þessa ritdóms.
Ég sé þú ert með bók og kem
þegar skyggir;
i niðlýsinu
greini ég slóð mína í fölinu
einsog liðsinni —
ég er aðeins barnshöfuð
í forvitnisferð
um glœpi stundanna;
grettið og kramparautt
kem ég á ný
veltandi utanaf ísi
með undrun mína þrútna
af kynlegum saungvum
undir kalstjörnu —
vötn eru lögð
og aðrar slóðir fenntar.
Svona yrkja aðeins mikil skáld. Við bíðum
með eftirvæntingu næstu bókar.
Þorsteinn Þorsteinsson.
Einar Olgeirsson:
Vort land er í dögun
Heimskringla,
Reykjavík, 1962.
Einar Olgeirsson varð sextugur á síð-
asta ári. Þá átti Mál og menning 25
ára afmæli og minntist þess með útgáfu 12
bóka, og meðal höfunda þeirra voru ýmsir
þeirra, sem mikinn þátt höfðu átt í starfi
félagsins á fjórðungsaldarævi þess, og einn
í tölu þeirra var Einar Olgeirsson.
Hver er Einar Olgeirsson? Forustumað-
ur sósíalista á íslandi, mundu flestir svara.
Hann hefur lengstum verið formaður flokks
þeirra, það var hann, sem brauzt í gegnum
víggirðingar sameinaðs afturhalds og hasl-
aði sér völl í sölum alþingis og hefur nú átt
þar sæti í aldarfjórðung og til skamms
tíma verið formaður þingflokks sósíalista
og bandamanna þeirra. En það er ekki sögð
nema hálf sagan með því, að hann sé for-
ustumaður sósíalista. Og það er ekki allt
sagt, þótt hann sem forustumaður marxisks
fjöldaflokks hafi um áratugi verið forustu-
maður í baráttu íslenzkrar alþýðu til auk-
inna réttinda og betri lífskjara. Einar er,
hefur verið og mun verða, meðan líf og
starfsorka leyfir, forustumaður íslenzkrar
þjóðar í vörn þess fullveldis og sjálfstæðis,
sem íslenzka afturhaldið var með í að stað-
festa fyrir nær tveim áratugum, en stað-
ráðið í að skera niður við trog við fyrstu
möguleika. Með því að leggja grundvöll að
efnahagsþróun íslenzku þjóðarinnar náði
hann forustuaðstöðu í málum hennar í svo
rikum mæli, að nú í dag hafa forustumenn
auðhyggjunnar ekki af öðru meira að státa
en að hafa Iátið til leiðast að taka þátt í
því starfi.
A námsárum Einars í Þýzkalandi eftir
1920 gekk þar yfir eldlieit hugsjónaalda á
grundvelli kenninga Marx og nærð af ný-
84