Tímarit Máls og menningar - 01.03.1963, Blaðsíða 97

UMSAGNIR UM BÆKUR
bregður fyrir sig, á þeim stundum, er hún
mælir mest um hug sér eða eignir hennar
rísa ekki undir skuldum hennar" (bls.
118).
Því fylgir að sjálfsögðu nokkur ábyrgð
að stýra svo beittum penna. í afmælisgrein
um Jónas frá Hriflu sjötugan farast Sverri
svo orð: „Miskunnarleysi hans við andstæð-
inga var með slíkum hætti, að margir báru
aldrei sitt bar eftir meðferðina" (bls. 194).
Með nokkrum rétti má halda slíku fram
um Sverri. En þó er mikill munur á. Ef frá
er skilinn Kristmann Guðmundsson, minn-
ist ég þess ekki, að Sverrir hafi nokkurn
tíma vegið að manni sökum þess eins, að
sá hinn sami lægi vel við höggi. Allir eru
fjendur hans fulltrúar siðspilltrar yfirstétt-
ar og fremur öðru fjandmenn íslands.
Þegar stjórnmálum sleppir, hefur Sverrir
einkum látið menningarmál til sín taka, og
þykir undirrituðum einna mestur fengur
að grein hans um Georg Brandes. Bókin
ber þess merki, að fátt er höfundi hennar
óviðkomandi, og gildir það jafnt klerkinn í
Vallanesi og „furðustofnun íslenzku þjóð-
arinnar", Ríkisútvarpið. En fremur öðru
er Sverrir húmanisti og stendur föstum fót-
um í evrópískri og íslenzkri menningu. Eitt
dæmi þess er grein hans um þá greindar-
legu tillögu Morgunblaðsins árið 1946 að
hola Árnasafni niður á Þingvöllum. —
Þar segir: „Það mun ekki leika á tveim
tungum, að við íslendingar munum ekki
geta lagt neinn þann skerf til raunvísinda
nútímans, sem aðrar þjóðir geta ekki jafn-
vel eða betur. í raunhæfum vísindum verð-
um við að sækja svo að segja allt til ann-
arra, enn sem komið er að minnsta kosti,
þótt víst sé, að hinir ungu vísindamenn
okkar eiga eftir að vinna mikið verk og
sjálfstætt í þágu atvinnuvega okkar. En á
einu sviði eigum við þess allan kost að
miðla öðrum þjóðum af kunnáttu okkar.
Við getum framar öðrum þjóðum unnið
stórvirki í germönskum fræðum, þar þurf-
um við ekki að verða þegn né lærisveinn.
Á íslenzkri grund getur Árnasafn orðið
lifandi þáttur í þeirri taug, sem tengir sam-
an fortíð germanskra þjóða og nútíð“ (bls.
55).
Mættu þau orð gjaman verða til nokk-
urrar umhugsunar þeirri öld, sem allt mæl-
ir upp í raunvísindum, en hirðir lítt eða
ekki um þann húmanisma, sem Sverrir
Kristjánsson er einn beztur fulltrúi fyrir.
Jón Thór Haraldsson.
Magnús Kjartansson:
Byltingin á Kúbu
Heimskringla,
Reykjavík, 1962.
RÁ því fyrir síðustu aldamót hefur Kúba
verið á yfirráðasvæði Bandaríkjanna
og jafn nátengd efnahagskerfi þeirra eins
og hin einstöku ríki innan Bandaríkjanna
sjálfra. Það virtist því nær óhugsandi að
Kúba gæti á skömmum tíma losað sig úr
þeim tengslum. Einræðisherrann þar, Ba-
tista, var líka handgenginn Bandaríkja-
stjóm; hafði gnægð vopna og morð fjár.
Það kom því að sjálfsögðu á óvart, er
það spurðist í ársbyrjun 1959, að þessi
voldugi maður væri stokkinn úr landi, en
ævintýramaður nokkur, sem enginn vissi
deili á hafði setzt að völdum á Kúbu. Mað-
ur þessi — Fidel Castro — var þó ekki
annað en venjulegur skæmliðaforingi, ekki
einu sinni sósíalisti hvað þá kommúnisti.
Valdataka hans var einstætt fyrirbæri. í
liði hans vom engir hershöfðingjar með
fjárplógsmenn að bakhjarli, fáir stjórn-
málaspekingar heldur nær eingöngu fávísir
öreigar.
Hér á landi hafa vafalaust fáir nokkra
verulega vitneskju um atburðina á Kúbu
87