Tímarit Máls og menningar - 01.06.1972, Side 135

„ViS vitarn ekki hvort þaa haja andlit“
og ég verð að taka í mig allt mannkynið því það er í mér sem það heimtir sinn sársauka
aftur úr dofanum sem blindar hvern og sviptir máli og heym og sjón á sjálfan sig en
þeir koma of ótt svo ég get ekki gefið hverjum sitt /... / (267).
4
Það sem einkennir afstöðu mannsins til umhverfis hans er ekki hvað sízt
ákaflega sterk og skörp sjónskynjun, sem getur stundum orðið að líkamleg-
um sársauka:
Borð, glös, með rauðu víni. Ifann undraðist hina miklu dýrð geislandi lita, í loftinu
héngu hvxtblossandi laukar, rauður pipar þar hjá laust augu hans lit sínum svo hann
sveið einsog hann hefði látið neftóbak í augun /... / (272-73).
Það er talað um hið „espandi vald“ litanna. „sem gekk á skilningarvitin“
(17) og imi „hvít lost af veggjunum í augun í þessum þröngu götum“ (18).
Yfirleitt er hinu ytra útliti hluta og manna oft lýst af mikilli nákvæmni og
skerpu, í hinum minnstu dráttum. Það er líklega að því leyti sem „Fuglinn"
minnir einna mest á hina „nýju“ frönsku skáldsögu. Þó virðist mér þessi
tækni vera með sérstökum blæ hjá Thor. Hún er persónulegri, ekki með
þeirri dálítið krampakenndu hlutlægni sem ósjaldan má greina hjá hinum, og
ber einatt vott um kímni höfundarins. Meðal annars úir og grúir í þessari
bók af nákvæmum lýsingmn á útliti manna, andlitsdráttum þeirra og klæða-
burði. En flestar þessara lýsinga varða algerar aukapersónur, sem við mæt-
um aðeins í svip. Þær eru nánast skynjaðar sem nokkurs konar myndir:
útlínur, form og litir, tekin upp af mjög næmu málaraauga - enda er „mað-
urinn“ í sögunni áreiðanlega málari ekki síður en andstæða hans með því
heiti.
í heild sinni er þessi saga myndræn á mjög sjaldgæfan hátt. Það hefur í
því sambandi sína þýðingu, að sjálft orðið mynd (og samsetningar af því:
myndbygging, myndefni, myndfegurð, myndfönsun, myndhvörf, myndleysi,
myndsjón, myndskarpur, myndvefur, myndþyrill o. s. frv.) er miklu algengari
hér en í öðrum íslenzkum bókum sem mér er kunnugt um - að undantekinni
seinni skáldsögu Thors Op bjöllunnar (1970). Og það er stundum notað
um sjálfan þann veruleika sem menn hafa kringum sig. Þannig er sagt um
konu, sem hefur af skyndilegri hvöt brotið glas og meitt hönd sína: „Eng-
inn sársauki. Það var eins og hún væri að hugsa um blóðið sem draup í
þessari mynd, og liti myndarinnar.“ (237)
Það er líka athyglisvert, hve mörg nöfn málara frá gömlum og nýjum
125