Tímarit Máls og menningar - 01.05.1986, Blaðsíða 7

Arfurinn
bindi af þeim 50 sem áætluð heildarútgáfa á að verða. Ef þríliðan bregst mér
ekki þurfum við að bíða 75 ár í viðbót eftir verkinu öllu.
Það hlýtur að teljast sanngjarnt að starfslið sem svarar eins og einum
menntaskóla sé á launum við að gefa út klassísk verk okkar. Við hliðina á
rannsóknarstofnun á borð við Arnastofnun ætti að vera útgáfumiðstöð sem
kæmi fornritum á almennan markað. Það er ótækt á fjölföldunartímum
þegar hvert mannsbarn á þess kost að afrita heilu bækurnar, sjái menn sér
jafnvel ekki fært að hafa á boðstólum þau rit sem teljast til grundvallarins
(Hómilíubókin, Maríusaga . . .).
Það vantar mikið á að við göngumst við þessum menningararfi, tökum
hann upp úr kössunum, dustum af honum rykið og látum rausn okkar
vegast á við stórskap gjafarinnar. Landnámsmenn voru með fullfermi af
menningu þegar þeir námu hér land. Á meðan heiðni leið undir lok í
Þýskalandi og Bretlandi og hopaði hvarvetna á Norðurlöndum, gekk hún í
endurnýjun lífdaga úti á Islandi; e. k. útibú sem endaði sem aðalbanki þegar
tók fyrir starfsemina í höfuðstöðvunum. Og eftir að Norðurlöndin höfðu
breytt um mynt og íslendingar sátu einir að hinni fornu norrænu tungu, var
ekki óeðlilegt þótt hér yrðu innlyksa vænar fúlgur úr samgermönskum arfi.
Upp frá því verður fornum menningarheimi Germana ekki lokið upp nema
með íslenskum lyklum og gerir að verkum að jafnvel þótt íslenska liði undir
lok, yrðu jafnan til fræðimenn sem væru eddufærir í málinu.
Samt megum við ekki láta eins og lokatakmarkinu sé náð þótt útlendingar
segi að íslenskar fornbókmenntir séu einn af burðarásunum í heimsmenn-
ingunni. Heimsmenningin er eins og tjald sem sífellt er verið að taka niður
og tjalda upp á nýtt og dugir ekki að ein súlan verði eftir. Hún hættir þá að
vera burðarsúla og breytist í ryðgaða stöng inni í Þjórsárdal. Nýlegar
kiljuútgáfur Máls og menningar á Snorra-Eddu og Völsungasögu og íslend-
ingasagnaútgáfa Svarts á hvítu eru gleðilegur vottur um lífsmark og vísbend-
ing um vænlegar leiðir, þótt bæði Snorra-Edda og íslendingasögurnar hefðu
mátt vera rækilegar útgefnar fyrir minn smekk, þ. e. a. s. fylgt úr hlaði,
stungið í samband og búnar betur í hendur á nýjum lesendum á líkan hátt og
Heimir Pálsson reyndar gerir í nýútkominni Frásagnarlist fyrri alda (For-
lagið).
Það er með bókmenntaverk líkt og jurtir að oft er nauðsynlegt að potta
um, þ. e. a. s. skipta um jarðveg. Jurtin er búin að sjúga alla næringu og
gernýta þann jarðveg sem hún er í. Með öðrum orðum, það þarf að gefa út
bækur aftur og aftur. Svo dæmi sé tekið þá er ekki nóg að Lilja sé gott kvæði
í bókmenntasögunni og hægt að nálgast hana í safnritum, það gerði kvæðinu
ábyggilega gott að vera gefið út öðru hverju, vandlega fylgt úr hlaði og gefið
samband við nýja lesendur. Guðbrandsbiblía er annálað þrekvirki í sögu
133