Tímarit Máls og menningar - 01.05.1986, Blaðsíða 84

Tímarit Mdls og menningar
Gröndal, sem Kristinn er að tala um, mun vera „Krepptir hnefar“, sem birtist í bók
hans: Bárujárn 1932, sbr. Einar Olgeirsson i Rétti það ár, bls. 109—110.
7 hinum yfirstrikað.
8 Yfirstrikað: Við þurfum jafnan að vera á verði að ná til okkar öllum skáldum úr
verklýðsstétt.
9 Þetta var gert, og sögurnar fluttar á aðalfundi félagsins, 6. mars 1934 (sjá Enginn er
eyland eftir Kristin E. Andrésson, bls. 39—40). Ein þeirra mun vera „Hinn mikli
segull" eftir Halldór Stefánsson, sem birtist fyrst í Rétti 1934, en síðan í bók hans
Sögur og smáleikrit 1950.
10 Yfirstrikað: í hugmyndinni.
Til samanburðar við stefnurasðu Kristins hér á undan, er rétt að minna á nokkur
atriði í stefnu Félags öreigaskálda, sem varð ríkjandi í sovésku bókmenntalífi í lok 3.
áratugarins. Nafn félagsins helgast af því, að rétt eins og undanfari þess, samtökin
Öreigamenning (Próletkúlt), sem stofnuð voru í Sovétríkjunum uppúr byltingunni í
október 1917, vænti það þess, að þá þegar muni öreigastéttin skapa sér sérstaka list,
eðlisólíka borgaralegri list, svo sem sérstök borgaraleg list hafi greinst frá lénskri list,
áður en borgarastéttin tók völdin. Þetta muni og gerast fyrir byltingu utan Sovétríkj-
anna, í byltingarbaráttu. En Lenín og Trotskí, m. a. kenndu að borgaraleg menning
myndi áfram ríkja, löngu eftir sósíalíska byltingu. Gegn þeirri stefnu snerist svo
Sovétstjórnin 1928, og lýsti því yfir að Félag öreigaskálda væri skáldum til fyrir-
myndar.
I stefnuskrá þess sagði 1923, að öreigabókmenntir eigi að móta sál og vitund
lesenda, einkum öreiga, í átt að lokamarkmiðum öreigastéttarinnar. 1925 segir ný
stefnuskrá þess, að öreigabókmenntir hafi að efnivið samtímaraunveruleikann, sem
öreigastéttin skapi sjálf, einnig byltingarrómantík lífs hennar, baráttu í fortíð og
sigurvinninga í framtíð. Vitaskuld geti sá einn verið öreigaskáld, sem taki virkan þátt
í samfélagslífinu, í sameiginlegri baráttu, og í uppbyggingu framvarðar öreiganna.
Innihaldið skipti miklu fremur máli en formið, en þó skuli stefnt að einfaldleika,
breiðum málverkum og heildarmynd, sem þróist dýnamískt í verkinu. — Þessi
stefnuskrá gengur svo alveg aftur í skilgreiningu sósíalrealisma á stofnþingi Rithöf-
undasambands Sovétríkjanna, 1934, jafnvel með orðalagslíkingum.
í annan stað verður að nefna, að frá þessu ári, 1928, og fram á mitt ár 1934 fylgdi
forysta Alþjóðasambands kommúnista þeirri stefnu, að fyrst og fremst skyldi barist
gegn sósíaldemókrötum, því þeir væru höfuðandstæðingur byltingaraflanna. Margir
voru reknir úr Kommúnistaflokki Islands fyrir að standa gegn þessari stefnu,
einkum fyrri hluta ársins 1934. En svo gerbreytti Alþjóðasamband kommúnista um
stefnu, og boðaði samfylkingu með krötum og raunar hverjum sem vera skyldi —
gegn fasisma.
Ö.Ó.
210