Tímarit Máls og menningar - 01.09.1986, Page 83

Elías kraftaverkamaður
því sambandi er um vissa kúgun að ræða: foreldrarnir skjóta sér undan
ábyrgð af eigin gerðum og varpa henni yfir á Elías — hetjuna, hinn fullorðna
dreng.
Atburðarás í sögunum er hröð og nær hámarki í seinustu bókinni. Þar
ryðst konuvargur frá Islandi, sem Elva þekkti aðeins í sjón, inn á fjölskyld-
una í Kanada og hefur með sér 7 ára gamlan son; sá reynist vera hinn versti
skæruliði. Stofugardínur, handklæði og baðhengi falla fyrir honum án þess
að móðir hans geri nokkuð því til varnar. Heimilishetjan Elías má taka á
honum stóra sínum til að bjarga fjölskyldunni frá þessari plágu. Bókin
endar á að fjórtán Rússar eru um það bil að setjast upp hjá þeim að undirlagi
Möggu móðu. Hún giftist nefnilega Rússanum nágranna Elíasar, þegar hún
kom í heimsókn til Kanada, flutti síðan í íbúð í blokkinni. Rússarnir fjórtán
standa í bókarlok í dyragættinni andspænis orðlausum foreldrunum og
Elíasi og bíða eftir að verða boðið inn.
Þótt fátt sé alvarlegs eðlis sem gerist í Elísarbókunum eru brandaraatriðin
öðru hverju krydduð með heilræðum eða boðskap frá Elíasi. Hann heldur
t. d. smáræður yfir syni konunnar um kynþáttamál. Segir þar að fólk eigi að
fá tækifæri til að sýna hvern mann það hafi að geyma áður en litið sé á
hörundslit þess; þar með er það afgreitt mál frá Elíasar hendi.
Innri tími sagnanna er svolítið óljós; í fyrstu bók er hann nokkrar vikur;
önnur bók, sem hefst nákvæmlega þar sem hin endar, gerist á tæpu ári.
Þriðja bókin virðist byrja ári seinna að vorlagi og gerist á örfáum vikum.
Ytri tími er nútíminn.
I bókunum um Elías fer ákaflega lítið fyrir samfélagslýsingum. Vinnu-
staðir foreldranna og skóli Elíasar gegna engu sérstöku hlutverki í sögunni
þótt á þá sé minnst: „En pabbi minn var svo upptekinn við að brúa í
kringum Prins Albert að hann mátti mest lítið vera að því að ala mig upp“
(Elías II, 77). „Og síðan byrjaði skólinn. Eg kynntist fleiri krökkum, en Jón
hélt áfram að vera besti vinur minn“ (Elías II, 77). Seinna í sömu bók biður
kennarinn Elías að segja ögn frá íslandi. Hann tekur saman mjög skorinort
sögulegt og félagslegt yfirlit um land og þjóð þar sem staðreyndir eru
einfaldaðar mjög. Þar segir m. a.: „Okkur finnst næstum allt best í heimi á
íslandi. Líka við sjálf. Þetta heitir stundum þjóðarrembingur og stundum
barátta lítillar þjóðar fyrir sjálfstæði sínu, það fer eftir hvernig stendur á“
(Elías II, 82). Einföldun er reyndar rauður þráður í gegnum allar bækurnar.
Hlutverk foreldranna sem fyrirvinnur heimilisins skiptast eins og algengt
er, faðirinn vinnur fulla vinnu, móðirin hálfa. Um verkaskiptingu á heimil-
inu er ekki mikið talað að öðru leyti en því að faðirinn sér að mestu um
matseld. Eldhúsið snýst nefnilega alltaf til varnar þegar móðirin reynir fyrir
sér þar. Afstaða til heimilisstarfa yfirleitt einkennist af fyrrnefndum einföld-
TMM VI
345