Tímarit Máls og menningar - 01.02.1987, Side 132

Tímarit Máls og menningar
er þannig lýst að á sundi gat hann orðið
háfleygur í hugsun en aldrei á göngu á
þurru landi. Hann lifir tvöföldu lífi, er
annar maður á sundi en heima hjá sér.
En rétt er að gefa því gaum að froskmað-
urinn syndir stundum „bara innra með
sér“ (20). Margt bendir til þess að á
sundi sé froskmaðurinn í eigin hugar-
heimi, þar lifir hann auðugu andlegu lífi
og hugsar margar spakar hugsanir. Innra
lífi froskmannsins er lýst af mikilli al-
vöru og skilningi, en sumt í fari hans er
líka spaugilegt. Hann hrífst t. d. af öllu
sem tengist starfi hans, eða réttara sagt
starfsheitinu; safnar froskafrímerkjum
og leikur froskakvak af snældu þegar illa
liggur á honum.
Fjölskylda og heimili
Hjónaband froskmannsins mótast af því
hvernig til þess var stofnað. Því er við-
haldið af vandabundnum leiða og girnd.
Líkamlegar ástir eru „svefnlyfið“ þeirra,
sem virkar þó ekki alltaf. Andvaka liggja
þau hlið við hlið, finna lyktina hvort af
öðru og þora ekki að kyngja af ótta við
að hitt verði þess vart. „Nálægðin fjar-
lægði þau . . . Tilfinningar sem voru lík-
amanum andstæðar urðu eðlilegur hlut-
ur: Það að tilfinningarnar segðu eitt en
líkaminn annað.“ (26) Samtöl þeirra eru
oftast út í hött, þó konan sé sannfærð
um að hún skilji froskmanninn manna
best. Innra líf hans er henni í raun lokuð
bók, og þannig vilja þau hafa það. Samt
heldur hún að hún kunni alltaf skýringu
á því hvernig hann hegðar sér. Það
kemst einnig vel til skila hvað börnin eru
honum fjarlæg. Hann spyr þau kjána-
legra spurninga og þau ýmist svara hon-
um ekki eða flissa að honum í laumi.
Enn er þó ónefnt sjálft heimilisbölið sem
er faðir froskmannsins, ótrúleg frekja.
Hann undirstrikar með orðum sínum
hvað þetta er ömurlegt heimilislíf án
þess auðvitað að gera sér grein fyrir því
hvað hann á drjúgan þátt í því sjálfur.
„Hann sagðist vorkenna aumingja börn-
unum að þurfa að alast upp í þessum
eilífa skammarkrók . . .“ (60—61). Faðir
froskmannsins er spaugilegasta persóna
sögunnar. Lýsingin á honum er ýkt en
raunsæ. Höfundi tekst vel að finna rétta
bilið þar á milli, hann skopstælir þannig
að það er fáránlegt en hittir samt í mark.
Froskmaðurinn er daufur í dálkinn á
heimili sínu og annars hugar enda hrjáð-
ur af einsemd og tómleika: „Oskin hætti
smám saman að geta dregið andann og
kafnaði. Tómið varð eftir og heimil-
ið . . . Inni í því var það sem eiginmaður
þarf: heimilistæki, húsbúnaður, kona og
börn. Allt með talsverðu nútímasniði. “
(58) Tómleikinn er hvergi átakanlegri en
á heimilinu. Lýsingin á því er ógeðfelld
en lýsingin á sundi hans um hafið heill-
andi, enda heilla köfun og einvera frosk-
manninn en heimilið vekur honum við-
bjóð. I bókinni segir: „Manninum og
jörðinni fylgir ólykt, en sjónum dýr-
legur ilmur“ (52).
Tilboð hafmeyjarinnar
Við fyrstu sýn er þetta einföld saga og
efni hennar skýrt eftir lestur fyrstu blað-
síðnanna. Þetta er saga um froskmann
sem hittir hafmeyju. Hún biður hann að
yfirgefa allt og fylgja sér. Hann færist
undan því og segist bera ábyrgð á starfi
sínu og heimili. Hún hótar þá að flækja
netin í skrúfum allra báta landsins og
leggja efnahag þjóðarinnar í rúst. Þetta
gerir hún og þjóðin kemst í mikinn
vanda. Það liggur hins vegar ekki ljóst
fyrir hvers vegna og hvernig vandinn
leystist, en að lokum varð froskmaður-
120