Tímarit Máls og menningar - 01.12.1992, Síða 71

valdsens í þessum anda: með því að upp-
hefja fegurðarímynd fornaldarinnar, slíta
hana úr sögulegu samhengi og setja hana á
stall sem óumbreytanlega og endanlega
fyrirmynd var Thorvaldsen meðvitað (eða
ómeðvitað?) að setja endapunkt á listasög-
una. Það sem á eftir kom voru bara dauða-
teygjumar, sem síðan hafa varað í tæp 200
ár.
Nú hafa menn uppgötvað að enn ein tíma-
mótin eru runnin upp í listasögunni: mód-
ernisminn hefur öðlast endanlegan skilning
á sjálfum sér og listasagan í skilningi Heg-
els hefur þar með runnið ákveðið skeið á
enda. Eða með orðum Hegels sjálfs:
Fyrir okkur heyrir listin fortíðinni til. (...)
Hvað varðar mikilvægustu möguleika sína
þá hefur listin glatað sannleiksgildi sínu og
lífi, hún hefur frekar flutt sig um set yfir á
svið hugmyndanna og megnar ekki að
halda sinni fyrri stöðu sem lífsnauðsyn í
hásæti raunveruleikans. (...) Listin boðar
okkur að íhuga hana innra með okkur . . .
til þess að sannreyna eðli hennar með vís-
indalegum hætti.3
Svo mörg voru orð Hegels.
Ef við tengjum þessa orðræðu síðan við
þá fullyrðingu Argans, að marmaramyndir
Thorvaldsens séu framar öðm úthoggin
heimspeki, þá verður okkur ljósara í hverju
þessi heimspeki er fólgin. Myndir Thor-
valdsens vom „endanleg“ lausn á högg-
myndalistinni á sama hátt og heimspeki
Hegels var „endanleg“ lausn á heimspek-
inni.
Við þetta mætti síðan bæta lokaorðum
Arthurs Danto um það frelsistímabil sem
runnið er upp í kjölfar hins sögulega skeiðs
myndlistarinnar, sem nú er afstaðið:
Eins og Marx sagði, þá getum við verið
abstraktmálarar á morgnana, fótórealistar
um eftirmiðdaginn og naumir naum-
hyggjumenn á kvöldin. Eða við getum
klippt út dúkkulísur eða gert hvem fjand-
ann sem okkur lystir. Öld fjölhyggjunnar er
yfir okkur. Það skipúr ekki lengur máli
hvað þú gerir, þetta er kjami fjölhyggjunn-
ar. Þegar allar stefnureru jafn góðarer ekki
lengur um neina hugmynd að stefnumótun
að ræða. Skreytilist, sjálfstjáning og
skemmtun em auðvitað mannlegar þarfir
sem þarf að uppfylla. Það verður ávallt til
eitthvert hlutverk fyrir listina að uppfylla,
ef listamenn gera sér það að góðu. Uppfyll-
ing frelsisins felur í sér endalok þess. Þjón-
andi list hefur alltaf fylgt okkur. Stofnanir
listaheimsins, listasöfnin, safnararnir, sýn-
ingamar og greinaskrifin, sem sniðin em að
þörfum sögunnar og skrásetningu hins
nýja, munu smám saman hverfa. Það er
erfitt að segja fyrir um hversu hamingju-
sama hamingjan mun gera okkur, en
ímyndið ykkur bara hvað nýja matreiðslu-
æðið hefur gert fyrir lífið í Ameríku. Hins
vegar em það forréttindi að hafa fengið að
upplifa söguna.4
Aftanmálsgreinar
1. Sjá: Immagine epersuasione, ritgerðir um barokk-
tímann frá 1986.
2. „The End of Art“, birt í ritgerðasafninu The Philo-
sophical Disenfranchisement of Art. Columbia
University Press 1986.
3. Tilvitnanir úr „The End of Art“.
4. Arthur R. Danto: The Philosophical Disen-
franchisement ofArt. New York 1986. Bls. 114—
115.
TMM 1992:4
69