Tímarit Máls og menningar - 01.12.1992, Blaðsíða 100

ólíkum tímum. Myndin okkar er tilbúningur, hún sýnir horfna náttúru,
horfíð fólk.
Það er þetta sem gerir landslag sem á yflrborðinu virðist ósnortið svo
óhugnanlegt. Lítið á vatnið, árstrauminn sem silast áfram á miðri mynd-
inni. Mýrlendir bakkamir eru þaktir sefi. Slæðingur af spanskgrænu og
hvítum yfirlit stígur upp af þeim. Húsin þrjú við fljótið og hið fjórða,
staurabygging sem stendur á háum stiklum, virðast ævaforn og hrörleg,
líkt og yfirgefm. í skugga þeirrra greini ég litla laufskála gnæfa upp úr
sefinu, ótraustar grindur sem hróflað hefur verið upp, og undan trjánum
neðanverðum skýst stór, svartur fugl. Á vatninu líður hjá bátur, sveipaður
hvítri móðu. Útlínur hans eru svo daufar að hann er allt að því gagnsær.
Nú kem ég auga á tvær örsmáar mannverur, ræðara og stýrimann sem
speglast í fljótinu. En þar með er ekki allt upp talið. Fyrir framan húsið
til vinstri mótar fyrir manni, við gerðið á bakkanum stendur skyndilega
grannholda náungi, kannski veiðimaður, einnig á fjalatröppunum upp á
pallinn í sefinu er eitthvað á kreiki, fyrst greini ég dreng í leyni og síðan
annan sem felur sig í runnanum. Einnig innst inni í skóginum þykist ég
eygja mannvemr, það hljóta að vera veiðimenn eða þjófar. Og handan
árinnar, fyrir framan eyðihúsið, birtast enn fleiri; einn starir niður í vatnið,
annar stendur grafkyrr, með bakið upp að dyrunum. Þetta er ekkert fólk,
þetta eru vofur; því ef ég tek stækkunarglerið í hönd mér, leysast þær
upp. Þær hverfa sjónum og skjóta aftur upp kollinum.
Nú fyllist myndin, líkt og úr launsátri, af öðrum teiknum, og ég get
varla lengur greint milli málaðs og ekki málaðs. Reykurinn til dæmis,
sem stígur upp handan við hæðimar, er vafalaust ættaður úr öðmm
myndum málarans sem heita „Bmni Tróju“ eða „Sódóma og Gómorra“.
Meistarinn sem situr makindalega á heimili sínu í Amsterdam hefur engu
gleymt, hvorki ránum né líkvögnum, hvorki gálga né steglum. Mynd
hans sýnir líka það sem hún felur, til dæmis fall Ikarosar sem menn mála
hvað eftir annað:
... hvemig allir snem sér undan,
sem ósnortnir yfir óförum hans; þó hefur ef til
vill bóndinn
98
heyrt skvampið, hið bælda óp
en það skipti hann engu, sólin
skein, eins og henni var skylt, á hvíta
TMM 1992:4