Morgunblaðið - Sunnudagur - 21.12.2014, Side 24

24 MORGUNBLAÐIÐ SUNNUDAGUR 21.12. 2014
Heilsa og hreyfing
„Til að byrja með fékk ég mikið lof
fyrir metnaðargirni mína á hlaupa-
brautinni. Ég hljóp alltaf aðeins
lengra en hinar stelpurnar í íþrótt-
um í skólanum. Ég heyrði líka oft
frá öðrum hlaupurum að það væri
munur að vera svona léttur í
hlaupunum. Mér fannst ég alveg
vera með þetta og magnaðist upp í
þessu. Ég var orðin að þessari ög-
uðu, grönnu og einangruðu
hlaupaímynd. Ég
var með hlaup,
æfingar og mat-
aræði á heilanum
og það háði mér
hvað ég var
metnaðarfull.
Oft æfði ég alla
daga vikunnar og
það miðaðist allt
við næstu æfingu.
Ég hljóp 60-80
kílómetra á viku og fór að trúa því
að með því að léttast enn frekar
gæti ég hlaupið hraðar. Það var
formúla sem virtist ganga upp fyrir
mér.
Smátt og smátt vandi ég mig á
að skammta mér minna en áður á
diskinn og skilja eftir. Alltaf orðin
södd. Sú venja féll ekki í kramið
hjá foreldrum mínum sem höfðu
alið okkur systur upp í því að
maður ætti alltaf að klára af disk-
inum sínum. Ég var bara södd eða
sagðist hafa borðað ekki svo löngu
fyrir matinn. Ég borðaði þetta en
ekki hitt og þurfti að vita nákvæm-
lega hvað var í matnum. Ég notaði
kvöldæfingar sem afsökun fyrir því
að sleppa kvöldmat og eftir þær
taldi ég að það væri of mikið að
borða heila máltíð áður en ég færi
að sofa.
Þetta er eins og að byggja kast-
ala úr kubbum. Kastalinn hækkar
og hækkar þar til hann fer að
vagga og það má varla anda nálægt
honum. Svo hrynur kastalinn og
kubbahrúgan liggur eftir.
Kastalinn minn náði hámarks-
hæð þann 24. október 2009. Ég
fór á vigtina um morguninn. Þar
blasti við talan 48 kíló. En ég er
171 sentrimetri á hæð. Á skömm-
um tíma hafði ég lést um sjö kíló
og var greinilega á réttri leið. Ég
sigraði í kvennaflokki í hálfu mara-
þoni í Haustmaraþoni Félags
maraþonhlaupara á tímanum
1:27,36 þennan dag. Náði mér þar
með í Íslandsmet í aldursflokki.
Eftir hlaupið varð ég mjög
svekkt þegar ég fór aftur á vigtina.
Þetta voru ekki nema skitin
hundrað grömm í mínus. Ég drakk
endurheimtardrykk sem mér var
skipað að koma niður eftir hlaup-
ið. Hann hlaut að hafa haft þessi
áhrif á vigtina. Sá drykkur taldi ein-
hverjar 100-200 hitaeiningar og
fannst mér því alveg yfirdrifið nóg
að fá mér 170 grömm af lífrænni
AB-jógúrt og þunna brauðsneið
með kotasælu þegar heim var
komið. Meira gat ég ekki þurft eft-
ir tuttugu og einn kílómetra á
hlaupum.
Ég átti í nánu og leynilegu sam-
bandi við vigtina inni á baðher-
bergi. Ég vaknaði snemma á hverj-
um morgni, læsti mig inni á baði,
háttaði mig og tók stöðuna. Þetta
gerði ég aftur eftir æfingu seinni-
partinn eða um kvöldið og ávallt
með það að markmiði að vera í
sömu þyngd eða léttari en um
morguninn. Ef markmiðinu var
náð vissi ég að ég væri á réttri leið.
Þessu sambandi við vigtina hélt
ég algjörlega út af fyrir mig og
þvertók fyrir að ég færi reglulega á
hana, hvað þá oft á dag.
Á sunnudögum tók ég oftast
löngu æfingarnar mínar, 14-20
kílómetra löng hlaup. Ég fór helst
aðeins lengra en prógrammið
sagði til um og bætti iðulega við
löngum þrekhring.
Ég átti mína uppáhaldsleið sem
liggur úr Grafarholtinu í gegnum
Grafarvog og niður í Laugardal. Ég
var oftast vöknuð fyrir klukkan sjö
á sunnudögum og fékk mér hálfan
banana. Á þessum 50-60 hitaein-
ingum fór ég af stað á þessar löngu
æfingar mínar um áttaleytið. Svo
hringdi ég heim rétt fyrir hádegi og
lét sækja mig. Þá tók við sturta og
síðan létt máltíð. 170 grömm af líf-
rænni AB-jógúrt og þunn brauð-
sneið með mögru áleggi varð mjög
oft fyrir valinu. Það sem eftir lifði
dags var ég stöðugt á tánum. Ég
borðaði kannski ávöxt seinnipart-
inn og reyndi að komast upp með
að borða sem minnst um kvöldið
og gat alls ekki hugsað mér að
borða eftir kvöldmat.
Heildarinntekt yfir daginn taldi
800-1000 hitaeiningar. Á virkum
degi gat hún farið upp í 1500 hita-
einingar og stýrðist ég svolítið
mikið af vigtinni þegar kom að
skammtastærðum. Ef ég hélt vigt
eða var að léttast þá hafði ég efni á
meiru.
Ég varð alltaf mjög reið ef ein-
hver sagði eitthvað um að ég væri
orðin of mjó.
Hafði fólk ekki séð langhlaupara
á ólympíuleikunum? Svona eru
bara langhlauparar.“
Úr bókinni Molinn minn
MEÐ HLAUP, ÆFINGAR OG MATARÆÐI Á HEILANUM
„Svona eru bara langhlauparar“
B
irna Varðar sendi nýlega frá
sér bókina Molinn minn
þar sem hún segir frá
glímu sinni við íþrótta-
átröskun og leiðinni til bata. Hún
varð fyrir einelti í fjórða og fimmta
bekk grunnskóla og þjáðist af brot-
inni sjálfsmynd í kjölfarið. Hún fór
að æfa hlaup þrettán ára gömul og
gekk vel, hún vann til verðlauna og
framfarirnar voru miklar en árið
2009 missti hún tökin á mataræðinu
og æfingarnar stigmögnuðust. Saga
Birnu er mögnuð og lestur bók-
arinnar er grípandi.
„Ég vildi koma þessu frá mér
með skrifum, það er mín leið,“ segir
Birna sem hefur í gegnum tíðina
skrifað stutta pistla og haldið dag-
bók.
Er ekki að alhæfa um
sjúkdóminn
„Ég settist niður og fór að skoða or-
sakirnar fyrir því að ég þróaði með
mér sjúkdóminn. Ég tala bara út
frá minni reynslu í bókinni og er
ekki að alhæfa um sjúkdóminn. Át-
röskun hefur ýmsar birtingar-
myndir. Hver saga er einstök,“ seg-
ir Birna. Sú tegund af átröskun sem
hún þjáðist af kallast íþrótta-
átröskun (e. anorexia athletica) og
byrjar oft á sakleysislegri tiltekt í
mataræðinu sem vindur upp á sig
samhliða ákveðinni þráhyggju gagn-
vart æfingum og brennslu.
Birna segir það hafa tekið tíma að
átta sig á því að hún ætti við vanda-
mál að stríða. „Maður ætlar bara að
ná árangri og gera hlutina vel og
tengir ekki orkuleysið við að eitt-
hvað sé að heldur frekar að maður
sé ekki að leggja nógu hart að sér.
Það er bara jákvætt og gott að vera
að léttast og maður nær betri ár-
angri,“ segir Birna en hennar há-
punktur var Íslandsmet í hálf-
maraþoni í sínum aldursflokki.
Birna segist á undan þessu ekki
hafa verið íþróttatýpan. En í kjölfar
eineltisins fannst henni eitthvað
vera að sér en skilaboðin meðan á
því stóð voru að hún væri „ómögu-
leg og allt sem vont var hægt að
vera“. „Sjálfsmyndin var í molum,“
segir Birna sem var að æfa skauta,
fann sig ekki í því og fékk áhuga á
þrekæfingum og mataræði. „Ég fór
að lesa mér mikið til og út frá því
þróaðist áhuginn á hlaupum. Ég fór
að æfa frjálsar og ákvað að verða
langhlaupari.“
Hljóp 70 kílómetra á viku
Þegar mest var hljóp hún um sjötíu
kílómetra á viku sem er mikið fyrir
unglingsstúlku sem er að vaxa og
álag fyrir líkamann. „Ég fékk mikla
útrás í hlaupunum, náði árangri og
leið vel. Ég var að sanna fyrir sjálfri
mér og öðrum að ég gæti ýmislegt
og væri ekki þessi ómögulega
manneskja sem mér fannst ég
vera,“ segir hún og vísar til einelt-
isins.
Framan af gekk vel og í raun
ótrúlega lengi. „En einn daginn var
bensínið búið og ég komst ekki upp
stigana í skólanum. Viðsnúningurinn
var mjög hraður,“ segir hún.
„Ég var orkulaus í einhverja
mánuði en hélt samt áfram,“ segir
Birna, sem gerði sér ekki strax
grein fyrir vandanum og taldi að
lausnin væri í áframhaldandi æfing-
um. „Ég var orðin eitthvað um
fjörutíu kíló og sá ekkert athugavert
við það.“
Hún segir
æfingarnar
hafa boðið upp
á ýmsar afsak-
anir hvað mat-
aræðið varðaði.
„Ég var að fara
á æfingu og gat
þess vegna ekki
borðað. Á
kvöldæfingu var líka ekki hægt að
borða fyrir æfingu og eftir æfingu
var ekki heldur hægt að borða því
þá var ég að fara að sofa. Maður
fann sér leiðir til að koma sér hjá
því að borða.“
Þetta kom upp þegar hún var á
fyrsta ári í menntaskóla en núna er
hún á fyrsta ári í námi í næringar-
fræði við Háskóla Íslands en hana
langar að hjálpa fólki í svipaðri
stöðu og hún lenti í.
„Það þarf betri leiðsögn fyrir
ungt fólk sem er að æfa svona mik-
ið. Mér finnst þurfa að vera mun
meiri áhersla á næringarþáttinn inn-
an íþróttafélaganna. Maður fær al-
veg nóg að heyra um hvað eigi að
gera á æfingum en þetta er samspil
svo margra þátta. Þetta þarf að
vera þjálfun, hvíld og næring.“
Sjálf tók hún á sínum málum
vegna þrýstings heimafyrir. „Ég
BIRNA VARÐAR SKRIFAÐI BÓKINA MOLINN MINN UM
REYNSLU SÍNA AF ÍÞRÓTTAÁTRÖSKUN
Stutt á milli
metnaðar og
þráhyggju
Birna æfir ennþá. Hún leggur
mesta áherslu á utanvegahlaup á
sumrin og keppir í þeim. Hlaup-
in eru enn hennar aðalsmerki
en hún hefur líka keppt í ýmsum
þrekmótum og kraftlyftingum.
ÞAÐ ÞARF BETRI LEIÐSÖGN FYRIR UNGT AFREKSFÓLK Í
ÍÞRÓTTUM, SEGIR BIRNA VARÐAR, SEM HEFUR SKRIFAÐ
BÓK UM GLÍMU SÍNA VIÐ ÍÞRÓTTAÁTRÖSKUN. HÚN VAR
ORÐIN UM FJÖRUTÍU KÍLÓ OG FANNST HÚN BARA LÍTA
ÚT EINS OG DÆMIGERÐUR LANGHLAUPARI.
Inga Rún Sigurðardóttir ingarun@mbl.is
*Einn daginn varbensínið búið ogég komst ekki upp
stigana í skólanum.
Viðsnúningurinn var
mjög hraður.
D-vítamín, öðru nafni kólíkalsiferól, er fituleysið vítamín. Það myndast í húðinni fyrir tilstilli útfjólublárra geisla
sólar en það fæst einnig úr fæðu. D-vítamín hefur mörg mikilvæg hlutverk í líkamanum. Það er til dæmis nauðsyn-
legt til að stýra kalkbúskap líkamans og er nauðsynlegt fyrir uppbyggingu beina þar sem það örvar frásog kalks í
meltingarvegi og stuðlar að eðlilegum kalkstyrk í blóði, segir á landlaeknir.is.
Ekki gleyma D-vítamíninu