Tímarit Máls og menningar - 01.03.1994, Side 56

átti eftir að reynast Joyce hjálplegur, bæði með því að fá nokkur ljóð hans
birt í tímaritum og með því að hjálpa honum þórum árum seinna til að koma
fyrstu bók sinni á þrykk, ljóðabókinni Chamber Music.
Síðar um kvöldið hélt Joyce áleiðis til Parísar. Honum fannst hann vera
íkaros að hefja sig til flugs uppúr völdundarhúsi Dyflinnar og fljúga á vit
æsilegra ókunnra heima. En hann hafði líka þörf fyrir að líta á sig sem útlaga
er svikinn hefði verið í tryggðum.
Þessi fyrsta för til meginlandsins varð stutt og gaf Joyce einungis forsmekk
af því sem hann sóttist eftir. Hann gaf sér tóm til að sækja nokkra fyrirlestra
í læknisfræði og láta sig dreyma um framtíðina, áðuren hann skrifaði föður
sínum og bað hann senda sér farmiða heim í jólaleyfið. Þóttist hann öruggur
um að fá sendan farmiðann og hlakkaði mjög til að snúa aftur til Dyflinnar.
Tímann notaði hann annars til að fara í leikhús, hóruhús og ljósmyndastofu
þarsem hann lét taka af sér mynd í alltof stórum fraJcka með kolllágan hatt
og leit út einsog ein af eftirlætishetjunum úr bernsku, greifinn af Monte
Cristo. Myndina sendi liann á póstkorti til Byrnes vinar síns ásamt nýortu
ljóði um ferðalög sálarinnar. Annað kort sendi hann Cosgrave og lýsti fyrir
honum á óburðugri latínu lystisemdum sínum og algleymi meðal
vændiskvenna Parísar. Þegar Cosgrave sýndi Byrne kortið fyrtist hann við,
og var það ein af orsökum fáleikanna sem brátt urðu með Joyce og Byrne.
Þegar Joyce hitti Byrne í Dyflinni rétt fyrir jól og fann kuldalegt viðmót
hans, kom það honum í opna skjöldu. En hann varð að hafa svikara jafnt í
lífi sem list og lét sér skiljast að Byrne hefði áform um að ræna frá sér Mary
og tæla sig af listamannsbrautinni til þjónkunar við efnisleg gæði og verald-
argengi. í Stephen Hero er það Cranly sem hvetur Steplien til að gerast slátrari
og nota ástaljóðin í umbúðir utanum svínapylsur.
Annan svikara fann Joyce í Oliver St John Gogarty, sem var nýkominn
heim frá námi í Oxford. Hann er Buck Mulligan í Ódysseifi og á margt
sameiginlegt með Cranly. Samt voru þeir félagar, Byrne og Gogarty, ólíkir að
því leyti að Gogarty var orðljótur guðlastari, fyndinn, hæfileikaríkur, fjáður
og vel á veg kominn með að ná markinu sem Joyce hafði sett sér: að tengja
saman læknisstörf og ritmennsku.
Joyce dvaldist tæpan mánuð í Dyflinni, heimsótti Sheehy-fjölskylduna og
sat löngum stundum í Landsbókasafninu. Á leiðinni til Parísar kom hann
aftur við í Lundúnum til að heilsa uppá William Archer og Lady Gregory, en
missti af John Synge sem var nýfarinn úr borginni. í París varði hann
tímanum í daglangar setur í Landsbókasafninu, en las á kvöldin í öðru
bókasafni. Viðfangsefni hans voru einkum Ben Jonson og Aristóteles, og hér
samdi hann þær „egghvössu skilgreiningar“ á fagurfræðilegum hugtökum
sem Stephen útleggur fyrir Lynch í Portrait. Á þessum fyrstu vikum orti hann
46
TMM 1994:1