Tímarit Máls og menningar - 01.03.1994, Síða 65

drátt, afþví henni var líka kunnugt um ástríður slíkra blóðheitra
manna ... (Bls. 362-63,1. bindi).
Nokkurs konar bakgrunnur þessa „leiks“ á ströndinni er kaþólsk messa þar
sem faðir Conroy og O’Hanlon kanúki gefa söfnuði sínum heilagt sakra-
menti og fléttast frásögn af því saman við lýsinguna á Bloom á gægjum.
IV
í hinu fræga eintali Mollýjar í sögulok kemur greinilega fram hvernig
sýniþörf stjórnar sí og æ gerðum kvenna, hvernig þær keppa um augnaráð
karlmanna, keppa að því að sjást — og hljóta þannig staðfestingu á tilveru
sinni og stað sínum í samfélaginu; sem oftar en ekki reynist vera rúmið. Þegar
frásögnin í Ódysseifi beinist að Mollý Bloom, sem er ótvírætt aðalkvenper-
sóna sögunnar, er hún alltaf í rúminu. Við hittum hana fýrst fyrir í 4. kafla
þegar Bloom færir henni morgunverð í rúmið og í lokakafla verkins heldur
hún (eða hugsar) sína löngu einræðu þar sem hún liggur í rúminu og á í
erfiðleikum með að sofna. Hringlið í látúnshringjunum á rúmi Mollýjar er
leiðarminni sem rekja má í gegnum frásögnina og táknar fýrst og fremst
ótrúnað hennar og framhjáhald, en má einnig túlka sem stöðuga áminningu
um stað hennar í samfélaginu, eða að minnsta kosti stöðu (eða legu) hennar
innan frásagnarinnar. Mollý er nær stöðugt í huga eiginmanns síns þar sem
hann vaffar um götur Dyflinnar allan daginn, og næstum alltaf hugsar hann
um hana í rúminu. Ef hún er ekki beinlínis rúmliggjandi í hugsunum
Blooms, þá er hún alla vega liggjandi, eins og til dæmis þegar hann hugsar
hlýlega til stunda þeirra tveggja á Howth-höfða daginn sem hún játaðist
honum.
Þótt rúmið sé fýrst og fremst svefnstaður, þá er það líka staðurinn þar sem
kynlífið er einna mest stundað og sú staðreynd að Mollý yfirgefur varla
rúmið í rás frásagnarinnar undirstrikar stöðu hennar sem kynferðislegs
þolanda. Það er líka ljóst, bæði af einræðu Mollýjar svo og öðrum þáttum
frásagnarinnar, að Mollý er „viljugur" kynferðislegur þolandi. Hún er sífellt
að sýna sig og setja sig á svið (bæði í eiginlegri og óeiginlegri merkingu (hún
hefur atvinnu af því að koma fram á sviði og syngja)). Hún sækist eftir
augnaráði karlmanna og glápi þeirra. Það má leiða að því rök að Mollý
skilgreini sjálfa sig algjörlega út frá athyglinni sem hún fær frá karlmönnum.
Þannig er tilvera hennar öll undir fallísku augnaráði komin og hún í stöðugri
samkeppni við aðrar konur, nema auðvitað þær sem eru of gamlar og
„enginn karl vildi líta við“, eins og hin „gamla geit frú Riordan" sem Mollý
minnist á í einræðunni (bls. 331, 2. bindi). Samkeppnin er hörð og Mollý
TMM 1994:1
55