Tímarit Máls og menningar - 01.03.1994, Síða 106

að veslast upp af heimþrá í útlöndum —
en er það ekki ástarþrá?
Mig langaði að sjá hvernig sindraði á
birkilauf við læk í hnúkaþey og sólskini,
og jökull yfir og allt um kring, svo víð-
áttumikill að hann er eiginlega margir
jöklar og heitir ýmsum nöfnum. Augað
var þyrst í blágresi í brekku, umvafið
kjarri sem heitir skógur á Islandi og
straumþung vötn sverfa að þessum smá-
skógi á flóknu ferðalagi um svartan sand
sem endar í hafhlausri strönd. [... ]
Þar sem ég sat [ . . . ] fannst mér að
einn dagur hjá smáu sumarblómunum
sem eru svo einkennilega skær, þrenn-
ingarfjólu, bláklukku, brönugrasi, að
einn dagur yrði hamingjudagur, tíma-
mótadagur, að óskirnar sem ég vissi ekki
hverjar voru mundu rætast allar sem ein,
ef ég fengi að sitja á steini úti í læk og
fylgjast með ferð hans á stuttum kafla,
[ . . . ] Þarna vildi ég vera, hvíla mig í
rjóðri, meðan hið skammvinna hásumar
staldraði við, og halda svo áfram ferð
minni upp með læknum, ábrattann, eins
nálægt jöklinum og ég kæmist, þessu
glóhvíta flæmi sem var eins og land í
landinu og ég þekkti best úr lofti.
Þetta eru erótískar náttúrulýsingar og
kallast á við lýsingar á ástafundum
elskendanna síðar meir.
Eftir að þau hittast fer Samanta að
taka eftir rósum hvert sem hún lítur, og
rósamálið fýlgir þeim söguna á enda.
Oft verður textinn eins og prósaljóð,
stundum í anda 19. aldar skálda, einkum
Jónasar Hallgrímssonar, en fleygað vís-
unum í seinni tíma skáld, oftast Halldór
Laxness. Auk þess stundar Samanta þór-
bergska nákvæmni í meðferð talna:
„Einn daginn var ég komin upp þrjátíu
og tvær tröppur, þegar ég sneri við ...“
Frásögnin minnir oft á riddarasögu.
Þau Hans Örlygsson hittast fyrir utan
kastala í útlöndum. Hún býr í litlum
kastala fýrir neðan gamla virkið, uppi í
turni eins og miðaldamær, og í garðin-
um eru páfuglar. Umhverfið er ævin-
týralegt í þeim hluta, og sagan er líka
ævintýri. Eins og Þyrnirós er Samanta
bókstaflega vakin til ásta, jafnvel hvað
eftir annað. Og eins og Karlsson verður
Samanta á ferðalagi sínu í lokin að æja
þar sem áður hefur verið áð til að allt sé
gert samkvæmt settum reglum.
Póstmódern ástarsaga?
Úr hversdagslegri sögu sem flestar stúlk-
ur hafa upplifað — að einhver lemur
utan glugga þeirra um nætur en býður
þeim aldrei í bíó — verður smám saman
bókmenntatexti um bókmenntatexta;
gott dæmi um textatengsl sem Ástráður
Eysteinsson lýsir í greininni „Mylluhjól-
ið“ í síðasta hefti Tímaritsins. Og eins og
hann bendir á verða textatengslin ekki
til að þrengja verkið heldur opna það,
„ýfa áferð þess og virkja lesturinn með
spurningum“. Reyndar kallar hann text-
ana sem Steinunn ræðir aðallega við í
bók sinni „fastapunkta“ í íslenskum
bókmenntum.
Þetta er líka bók um það hvernig
skáld vinnur:
Ég var ekki úti að borða með Hans ör-
lygssyni á Svörtu rósinni fyrr í kvöld, ég
var að því núna. Núna fyrst sá ég mann-
inn í skýru ljósi, hvað hann var myndar-
legur á velli, hvað hann stikar reffilega
áffam veginn. Og núna fyrst tók ég al-
mennilega eftir því hvemig hann hélt á
rauðvínsglasinu — eins og það væri
safngripur.
„Það gerist aldrei neitt um leið og það
gerist. Allt gerist eftir á“, minnir Sam-
anta okkur á, og verður eins konar per-
sónugervingur skáldgyðjunnar þar sem
hún situr og vinnur í sífellu úr reynslu
sinni.
Steinunn sýnir okkur að úr hálfgerð-
um skyndikynnum megi gera minnis-
stæða og merkilega ástarsögu. Að úr
fáeinum lausum endum megi vinna
samfelldan vef með sérstæðu munstri.
96
TMM 1994:1