Tímarit Máls og menningar - 01.03.1994, Page 107

Að uppistöðu í vefnum sínum gerir hún
togstreituna milli heitrar og kaldrar ást-
ar. Ástar manna og fiska. Önnur ástin
tekur stjórnina í lífi okkar og breytir
dansglaðri stúlku í duglega mömmu og
drykkfelldum pilti í iðinn höld. Þetta er
heita ástin sem fuðrar kannski skjótt
upp en sættir okkur við hversdagslegt
puð um langa ævi. Þessari ást virðist
Samanta hafna með ffásagnaraðferð
sinni.
Hin ástin er sú sem er sett á ís vegna
þess að tíminn tengir sig ekki við hana.
Þetta er kalda ástin, „sennilega afar vara-
söm af því hún skemmist ekki“, segir
Samanta, heldur verður manni tíma-
þjófur til æviloka. Þetta er ástin í listum,
sem Keats orti svo fallega um, hafin yfir
mannlegar ástríður, að eilífu ung: „For
ever wilt thou love, and she be fair!“
Samanta og Hans ná ekki saman og
verða óhamingjusöm allt til dauðans —
um það vitnar örskömm innsýn sem
okkur er veitt inn í framtíðina. Þau eru
hið eilífa par sem fær ekki að þrauka
hvunndaginn saman — ffekar en Tris-
tram og ísönd, Jónas og Þóra, Árni og
Snæffíður. Þeim var ekki skapað nema
að skilja, og við hryggjumst og gleðj-
umst í senn yfir því.
Þetta er ástin sem Samanta dýrkar.
Hún er engin Ingibjörg Sigurðardóttir!
Eða hvað?
Undir lok bókarinnar segir Samanta:
Ég skil þegar ég hlusta betur að það er
ekki sjálfgefið að sú sem sendir hinn elsk-
aða einan norður uppskeri eilífan að-
skilnað, þótt það sé mín saga. Ég skil
núna að sú sem sendir mann einan norð-
ur gæti allt eins grætt á því langa sam-
fylgd hans.
f þessum setningum brýst fram með
hógværum hætti og þvert ofan í túlkun
gagnrýnandans, að helst vildi Samanta
vera í ástarsögu eftir Ingibjörgu Sig. Fyr-
ir sér hefur hún traust og hamingjusamt
samband foreldra sinna sem hún öfund-
ast út í og reynir að hæðast að en getur
ekki. Hún þráir heita ást.
Eru það þá örlögin sem meina henni
að tengjast Hans til frambúðar? Er þeim
ekki skapað nema skilja? Varla er það svo
rómantískt þótt við fegin vildum. Á bak
við ólán þeirra er fjarska raunverulegur
ótti við náin tengsl. Samanta er hrædd
við tilfinningabönd eins og algengt er
með börn velferðarinnar, samband
hennar við sambýlismanninn Erling
vitnar ekki síst um það. Hún brennir
engar brýr að baki sér þegar hún gengur
inn í hús hans.
Framan af leikur hún þann leik að
henni sé sama um Hans — hún opnar
ekki fýrir honum, svarar ekki í síma.
Hún býr til hindranir fýrir ást sína af því
að hún treystir honum ekki. Svo vinnur
hann bug á tregðu hennar, hún opnar
faðm sinn og er reiðubúin til að hætta
að fælast hann. Gefur honum sína heitu
ást. En þá verður hann hræddur, hleyp-
ur undan og býr sjálfur til hindranir.
Þó að Samanta vilji fegra það fyrir
lesendum sínum þá er hún svikin. Það
veldur þeim sára söknuði sem mettar
texta bókarinnar og andæfir hinni írón-
ísku tilraun um ástarsögu sem manni
sýnist sagan vera.
Þegar allt kemur til alls eru ástir
mannanna meira virði en ástir fiskanna,
þess vegna verður ástalíf þeirra tveggja
eyðimörk um alla framtíð, og þess vegna
er þetta — undir glæsilegu yfirborði
textans — sorgleg saga um venjulegt
fólk.
Það er þá hægt að skrifa slíkar sögur
enn í dag. En ég myndi ekki treysta nein-
um til þess eins vel og Steinunni.
Silja Aðalsteinsdóttir
TMM 1994:1
97