Ólafía : rit Fornleifafræðingafélags Íslands. - 01.05.2012, Blaðsíða 106

Haugfé getur sagt til um kyngervi,
félagslega stöðu, haft trúarlega
tengingu, snúið að göldrum og tengingu
einstaklingsins við ákveðinn hóp. Þá
gefur beinagrindin sagt til um aldur,
kyn og líkamlegt ástand manneskjunnar
við andlát. Þetta gildi túlkunar jókst enn
í kjölfar innkomu póstfemínismans með
innleiðingu kenninga um lífshlaup og
lífsferil, en þar geta líkamsleifar í
samhengi við haugfé gefið til kynna
stöðu fólks í lífsferlinu og skynjun
samfélagsins á því.
Sú orðræða sem stýrt hefur
hugmyndum um kyn og kyngervi innan
íslenskrar fornleifafræði er orðin ríflega
50 ára gömul og byggir að miklu leyti á
hugmyndum Kristjáns Eldjárns. Sökum
stöðu Kristjáns sem þjóðminjavarðar,
forseta og um langa hríð eina menntaða
fornleifafræðingsins sem starfaði hér-
lendis varð hann að vissu marki
„Fornleifafræðingur Íslands“ - og þar
með utan seilingar gagnrýni. Því varð
Kristján nokkurs konar yfirvald innan
íslenskrar fornleifafræði og hafa skrif
hans að miklu leyti stýrt hugmyndum
landsmanna um víkingaöld og þá um
leið um stöðu kynjanna á þeim tíma á
Íslandi í áratugi. Sjálfur var Kristján
undir áhrifum orðræðu eigins samtíma.
Hann færði staðalímyndir samtíma síns
upp á fortíðina og mótaði þær að henni.
Því er ekki að undra að umfjöllun um
kynin í doktorsritgerð hans Kumlum og
haugfé hafi afmarkast að miklu leyti við
hefðbundna tvískiptingu kynjanna sem
var viðtekin skoðun um miðja síðustu
öld.
Heimildaskrá
Adolf Friðriksson. (e.d.)  óútgefið .
Fornmenn og furðuminjar. Leskaflar í
íslenskri fornleifafræði – handrit, (bls.
1-14).
Adolf Friðriksson. (1994). Sannfræði
íslenskra fornleifa. Skírnir 168 (haust
1994), bls. 346-376.
Arwill-Nordbladh, E. (2001).
Genusforskning inom arkeologin.
Stokkhólmur: Högskoleverket.
Árni Björnsson. (2004, 19. júní). Sverð
og saga. Morgunblaðið, bls. 36.
Ásta Kristjana Sveinsdóttir. (2002).
Kvenna megin  ritdómur um bókina
Kvenna megin . Skírnir 176 (vor 2002),
bls. 165-174.
Bjarni Einarsson. (1982, 2. september).
„Nú er hún Snorrabúð stekkur“.
Dagblaðið Vísir, bls. 18.
Bjarni Einarsson og Vilhjálmur Örn
Vilhjálmsson. (1990, 7. nóvember).
Innlegg í umræðuna um íslenska
fornleifafræði. Morgunblaðið, bls. 38-
39.
Bjarni Einarsson og Vilhjálmur Örn
Vilhjálmsson. (1992, 10. júní).
Hagsmunir þjóðarinnar og réttur til
menningararfleiðar hennar?
Morgunblaðið, bls. 42-43.
Bjarni F. Einarsson. (1993). Hið
félagslega rými að Granastöðum.
Félagsfræðilegar kenningar og
hugmyndir í fornleifafræði. Árbók Hins
íslenska fornleifafélags 1992, bls. 51-
75.
__________
106
Undir mold og steinum...
Bjarni F. Einarsson. (1994). Íslenskar
fornleifar: Fórnarlömb
sagnahyggjunnar? Skírnir 168 (haust
1994), bls. 377-402.
Butler, J. (1990). Gender Trouble:
Feminism and the Subversion of
Identity. London: Routledge.
Butler, J. (2002). Monique Wittig:
Upplausn líkamans og uppspunið kyn.
Ritið: 2/2002, bls. 161-184.
Damm, C. (1991). From Burials to
Gender Roles: Problems and Potentials
in Post-Processual Archaeology. Í Dale
Walde, Noreen D. Willows (ritstj.), The
Archaeology of Gender: Proceedings of
the 22nd Annual Chacmool Conference
(bls. 130-135). Calgary: University of
Calgary.
de Beauvoir, S. (1986). Le deuxième
sexe II. París: Gallimard.
de Beauvoir, S. (1999). Hitt kynið –
inngangur. Í Irma Erlingsdóttir og
Sigríður Þorgeirsdóttir (ritstj.), Simone
de Beauvoir: Heimspekingur,
rithöfundur, femínisti (bls. 67-82).
Reykjavík: Háskólaútgáfan og
Rannsóknarstofa í kvennafræðum.
Gilchrist, R. (1997). Gender and
Material Culture: The archaeology of
religious Women. London: Routledge.
Gilchrist, R. (1999). Gender and
Archaeology. Contesting the Past.
London: Routledge.
Guðni Elíasson. (2004). „Frægðin hefur
ekkert breytt mér“. Þjóðin, sagan og
Þjóðminjasafnið. Ritið: 2/ 2004, bls.
137-165.
Heimir: félag ungra sjálfstæðismanna
(2005, 4. nóvember). Heimir eignast
merki. Skoðað 2. apríl 2007 á http://
www.homer.is/index.php?
object=news&cat=&id= 649.
Hilma Gunnarsdóttir. (2006). Íslenska
söguendurskoðunin. Aðferðir og
hugmyndir í sagnfræði á áttunda og
níunda áratug tuttugustu aldar. Í Hilma
Gunnarsdóttir, Jón Þór Pétursson og
Sigurður Gylfi Magnússon (ritstj.), Frá
Endurskoðun til upplausnar: Tvær
prófritgerðir, einn formáli, þrjú viðtöl,
sjö fræðigreinar, fimm ljósmyndir, einn
eftirmáli og nokkrar minningargreinar
af vettvangi hugvísinda, (bls. 23-110).
Reykjavík: Miðstöð einsögurannsókna
og ReykjavíkurAkademían.
Hjørungdal, T. (1999). Kremering och
dekonstruktion/rekonstuktion av
indentitet. Í Camilla Caesar, Ingrid
Gustin m.fl. (ritstj.), Han Hon Den Det.
Att integrera genus och kön i arkeologi
(bls. 81-95). Report series no. 65.
Lundur: University of Lund.
Hodder, I. (1999). The Archaeological
Process. An Introduction. Oxford:
Blackwell Publishers.
Hodder , I. (2004). Kennileg
fornleifafræði. Ritið: 2/ 2004, bls. 195-
213.
Íslensk orðabók. (2002). Mörður
Árnason (ritstj.). 3. útgáfa. Reykjavík:
Edda.
Kristján Eldjárn. (1948). Gengið á
reka: Tólf fornleifaþættir. Akureyri:
Bókaútgáfan Norðri.
__________
107
Sandra Sif Einarsdóttir