Dagrenning - 01.02.1952, Blaðsíða 43

manni nægileg, sem nokkuð þekkir til hinna
miklu átaka, sem nú fara fram að tjalclabaki
milli stórveldanna um Noreg og liinar þýð-
inganniklu lierstöðvar umhverfis Norður-
heimskautið.
Væri nokkur fjarstæða að láta sér detta
það í hug að Gerhardsen, sem fyrstur allra
forsætisráðherra á Norðurlöndum tók ein-
dregna og algera afstöðu með stofnun At-
lantshafsbandalagsins, þegar forystumenn
hinna Norðurlandaþjóðanna hikuðu allir,
hefði haft þá „persónlegu“ sérstöðu, einnig
innan þrengsta hrings Atlantshafsbandalags-
ins, — að hann hefði viljað taka upp aðra
stefnu gegn Rússurn á Svalbarða, en til þessa
hefir verið fvlgt? Einari Gerhardsen svipar
langmest til Bevins af öllum stjórnmála-
mönnum Alþýðuflokkanna í Evrópu. Hann
er hreinskilinn, einarður og ákveðinn, heill
og hreinlyndur, en fái hann ekki fram það,
sem hann telur öllu máli skipta, lætur hann
öðrurn eftir framkvæmdir.
í tilkynningunni, sem gefin var út í til-
efni þess að Gerhardsen lét af völdum í
Noregi og í ræðu hans og Torps, sem tók
við forsætisráðherraembættinu, voru ýmsar
athyglisverðar vfirlýsingar. Þar segir m. a., að
„um engan ágreining innan st/órnarinnar sé
að ræða“. í ræðu sinni undirstrikar Gerhard-
sen þetta og segir: „Mér þvkir vænt um að
geta sagt, að afsögn mín stendur ekki í sam-
bandi við neitt ósamkömulag innan st/ornar-
inn ar.“
Oskar Torp, sem tók við af Gerhardsen,
sagði í ræðu þeirri er hann flutti af þessu til-
efni: „Afsögn Gerhardsens mun ekki hafa
neina breytingu í för með sér á innanríkis-
stefnuna og ég mun almennt fylgja sömu
brautum og Gerhardsen.“ Þessi ummæli, og
raunar fleiri þótt ekki verði rakin hér, gefa í
skyn, að á bak við afsögn Gerhardsens felist
leyndardómur, sem ennþá má ekki gera al-
menningi kunnan af einhverjum ástæðum.
Og manni verður ósjálfrátt liugsað til Sval-
barða og hinna þrálátu orðsendinga Rússa^
❖
Lítum á málið í stórum dráttum: Engir
vita það betur en norsk stjórnarvöld að Rúss-
ar eru þegar búnir að koma sér upp öflugum
herstöðvum á Svalbarða. Engir vita það bet-
ur en Norðmenn, og norska ríkisstjómin sér-
staklega, hvílík hætta Noregi stafar af her-
stöðvum þar, því þaðan rnætti spilla öllum
siglingum rnilli Noregs og íslands og þannig
skera Noreg frá öllu sambandi við Ameríku
í nýrri styrjöld.
Til þess að eyðileggja þetta vígi llússa, sem
ógnar tilveru Norðmanna, er aðeins ein leið,
og hún er sú, að Norðmenn komi upp öflugri
herstöð á Svalbarða sem gæti verið tiltæk fvrir
Atlantshafsríkin ef til ófriðar kemur við
Rússa. í' svari Gerhardsens til Rússa í okt-
óber skín greinilega í þessar fyrirætlanir
þeirra, og Rússar vita þá að Norðmenn hvggj-
ast að framkvæma þessar fyrirætlanir, ef þeir
fá samþykki yfirherstjórnar Atlantshafs-
bandalagsins til þess, og Bretar og Banda-
rík/amenn samþykkja slíkar aðgerðir.
En það samþvkki hefir ekki fengizt, hvað
sem því hefir valdið, en ekki er ólíklegt að
þessar aðgerðir til tnggingar öryggi Noregs
hafi rekizt á hagsmuni Breta og Bandaríkja-
manna, senr hvorugir vilja loka alveg dyrun-
um til Rússa. Þessu verður ekki leynt þrátt
fy'rir allar tilraunir til að breiða yfir stað-
reyndir og villa almenningi sýn.
Er nokkur fjarstæða að láta sér koma það
til hugar, að þegar Norðmenn loks fengu full-
komna neitun frá samherjum sínum, að Ger-
hardsen hafi svarað með því að segja af sér?'
í þessu sambandi eru ákaflega eftirtektar-
verð orð, senr standa í einkaskeyti frá Was-
hington til eins blaðanna hér 13. nóv. s. L
Þar segir: „Stjórnarfulltrúar Vesturveldanna
(Breta og Bandaríkjanna) eru þeirrar skoðun-
DAGRENNING 37