Morgunblaðið - 11.03.2015, Page 38

38 MENNING
MORGUNBLAÐIÐ MIÐVIKUDAGUR 11. MARS 2015
Þegar þú vilt njóta hins besta
– steik eins og steik á að bragðast
Barónsstíg 11
101 Reykjavík
argentina.is
Borðapantanir
551 9555
Það þarf engan að undra aðsagan um strákinn BillyElliot hafi slegið í gegnþegar samnefnd kvikmynd
var frumsýnd árið 2000 í leikstjórn
Stephens Daldrys eftir handriti Lees
Halls. Hér er á ferðinni sigursaga
stráks sem uppgötvar að hann býr
yfir óstjórnlegri löngun til að tjá sig í
dansi og fær nauðsynlegan stuðning
til að láta draum sinn rætast um að
komast inn í Konunglega ballett-
skólann þegar ljóst er orðið að hann
hefur hæfileikana sem til þarf. Á
sama tíma er þetta saga af því hverju
faðir er tilbúinn að fórna af hreinni
föðurást til að sonur hans geti látið
draum sinn rætast. Faðirinn hefur
engan skilning á dansinum sem slík-
um, en skilur hversu mikilvægur
hann er syninum og er því tilbúinn að
taka nokkurs konar trúarstökk og
styðja hann sama hvað á dynur.
Líkt og myndin gerist söngleik-
urinn um Billy Elliot árið 1984 á upp-
lausnartíma í bresku samfélagi þeg-
ar námuverkamenn börðust fyrir
störfum sínum í andstöðu við ríkis-
stjórn Margrétar Thatcher. Auðvelt
er að sjá sterkar hliðstæður milli
enskra kolanámuborga og íslenskra
sjávarþorpa þar sem ákvarðanir
ráðamanna verða til þess að heilu
byggðarlögin leggjast af. Samfélags-
sagan og barátta verkalýðsins verð-
ur mun fyrirferðarmeiri í söng-
leiknum en í kvikmyndinni sem
helgast vafalítið af því að þannig get-
ur allur leikhópurinn miðlað sögunni
og tekið þátt í áhrifamiklum dans- og
söngatriðum með eðlilegum hætti.
Sýningin byrjar af miklum krafti
þegar námuverkamenn syngja full-
um hálsi á leið sinni upp úr jörðinni.
Tónlist Eltons Johns býður kannski
ekki upp á marga eyrnaorma, en nær
einstaklega vel að skapa ólíkar
stemningar milli atriða. Góð tilfinn-
ing fæst fyrir róstunum í samfélag-
inu sem mynda sterkt mótvægi við
ballettskólann sem frú Wilkinson
stýrir og áhrifamikið er dansatriðið
þar sem námuverkamenn og lög-
reglumenn dansa innan um ungar
stúlkur í bleikum tútú-pilsum. Mót-
vægið við ballettinn fæst ekki í box-
inu, líkt og í myndinni, heldur í
verkalýðnum og aðstæðum hans.
Þannig sækja námuverkamennirnir
kol ofan í myrk iður jarðar meðan
hæfileikastrákurinn Billy flýgur á
vængjum listar inn í ljósið.
Hamagangurinn í upphafi verks-
ins myndar líka áhrifamikla and-
stæðu við fámennari senur þar sem
tilfinningarnar ráða ríkjum. Af slík-
um senum má nefna samtal Billys við
ömmu sína og söngnúmer hennar
þar sem hún rifjar upp hjónaband
sitt með ofbeldisfullum afanum. Sig-
rún Edda Björnsdóttir var yndisleg í
hlutverki ömmunnar sem gleymdi
öllu í nútímanum en mundi allt úr
fortíðinni. Annað áhrifamikið söng-
atriði var þegar Billy og frú Wilkin-
son sungu upp úr bréfinu sem móðir
Billys skrifaði honum áður en hún
lést, en móðir hans birtist einnig á
sviðinu og tók þátt í flutningnum. Sá
söngur fékk tárin til að flæða hjá
mörgum í áhorfendasalnum á frum-
sýningunni og það alls ekki í síðasta
sinn. Sýningin er þannig mjög til-
finningarík án þess nokkurn tímann
að verða tilfinningasöm eða meló-
dramatísk. Jóhanna Vigdís Arnar-
dóttir fór afar fallega með hlutverk
mömmunnar. Halldóra Geirharðs-
dóttir glansaði í hlutverki frú Wilk-
inson sem var yfirleitt fremur pirruð
og hryssingsleg við dansnemendur
sína á sama tíma og hún reyndi að
halda uppi stuðinu í tímum. Í sam-
spilinu við Billy fékkst mynd af konu
sem greint getur kjarnann frá hism-
inu og vaxandi væntumþykju hennar
í garð Billys gerði Halldóra sérdeilis
góð skil.
Jóhann Sigurðarson var sannfær-
andi í föðurhlutverkinu sem Jackie
Elliot. Honum tókst vel að miðla
þeirri breytingu sem verður á föð-
urnum þegar hann skynjar ástríðu
sonar síns og gerir sér grein fyrir að
hæfileikar hans geti tryggt honum
betra líf. Hilmir Jensson fór vel með
hlutverk Tonys, stóra bróður Billys,
sem berst á hæl og hnakka fyrir
samfélagi sem er að hverfa. Hilmir
er orkumikill á sviði og hefur góða
söngrödd. Grettir Valsson var frá-
bær í hlutverki Michaels, besta vinar
Billys. Dansatriðið þegar hann reyn-
ir að sannfæra vin sinn um að það sé
gaman að klæðast kjól var meist-
aralega vel útfært með öllu sínu
glimmeri og glysi. Viktoría Rós
Antonsdóttir var skemmtileg sem
Debbie, dóttir frú Wilkinson, sem
sveiflast milli þess að hæðast og hríf-
ast af Billy. Senuþjófur kvöldsins var
hins vegar hinn fimm ára gamli
Hilmar Máni Magnússon sem sýndi
ótrúlega nákvæmni í öllu látbragði
og bræddi hreinlega hjörtu leikhús-
gesta.
Uppfærslan stendur og fellur með
Billy. Sölvi Viggósson Dýrfjörð, sem
lék Billy á frumsýningunni, er líkt og
fæddur inn í hlutverkið. Hann hefur
mikla útgeislun á sviði, söng afar vel
og dansaði eins og engill. Sölva tókst
mjög vel að sýna ferðalagið sem Billy
fer í gegnum þegar hann þarf að yfir-
vinna eigin fordóma gagnvart dansi,
en hann er mótaður af samfélaginu
þar sem álitið er að ballett sé bara
fyrir stelpur og homma. Einnig tókst
honum vel að sýna framför Billys á
danssviðinu með afar eðlilegum
hætti. Hápunkturinn fyrir hlé var
þegar Billy fór í vonleysi og reiði yfir
aðstæðum sínum að steppa uppi á
borði og endaði með því að dansa við
hóp lögreglumanna og kastaði sér á
skildi þeirra sem sjá má sem tilraun
hans til að sprengja utan af sér fjötra
samfélagsins. Eftir hlé var áhrifa-
mikið að sjá dans Billys við sitt eigið
eldra sjálf, sem Karl Friðrik Hjalta-
son dansaði frábærlega, og dans
hans fyrir dómnefnd Konunglega
ballettskólans. Billy Elliot er, ólíkt
flestum öðrum söngleikjum, ekki
verk með dönsum heldur verk um
dans. Eðli málsins samkvæmt á og
þarf dansinn því að vera í aðal-
hlutverki. Danshöfundurinn Lee
Proud á heiður skilinn fyrir áhrifa-
miklar og flottar danssenur sem
miðla sögunni vel áfram og hreyfa
kröftuglega við tilfinningarótum
áhorfenda.
Bergur Þór Ingólfsson leikstjóri
sýndi hvers hann er megnugur þegar
kemur að uppsetningu stórra og
flókinna söngleikja þegar Borgar-
leikhúsið sýndi Mary Poppins fyrir
tveimur árum með miklum bravör.
Bergur Þór vinnur, í samstarfi við
listræna stjórnendur sína og sam-
starfsfólk, sannkallað þrekvirki í
uppsetningunni á Billy Elliot. Hér
smellur allt saman og skilar sér í
stórkostlegri sýningu. Snilldin liggur
ekki síst í því hvað allt virðist
áreynslulaust, hvort heldur snýr að
leiknum, söngnum, dansinum eða
umgjörðinni. Leikmynd Petrs Hlou-
šeks og búningar Helgu I. Stefáns-
dóttur skapa rétta tíðarandann.
Senuskiptingar ganga algjörlega
snurðulaust fyrir sig þegar leik-
myndin rennur líkt og töfrum líkast
inn á svið eða upp úr gólfinu. Mynd-
bönd Petrs Hloušeks eru notuð með
áhrifaríkum hætti, ekki síst þegar
heimur Billys bókstaflega splundrast
í upptakti að lokadansi fyrir hlé.
Lykilþema Billy Elliot snýr að því
að sýna hversu mikilvægt er að
leggja rækt við hæfileika svo ein-
staklingurinn nái að blómstra. Upp-
færsla Borgarleikhússins á Billy Ell-
iot er skýr vitnisburður um hversu
vel fjölmargir foreldrar hafa stutt við
börn sín og hvatt þau til að leggja
stund á listir hvort heldur er í dans-
skólum landsins, tónlistarskólum eða
leiklistarskólum. Sú ræktarsemi hef-
ur skilað fjölda hæfileikaríkra barna
sem fá að blómstra á Stóra sviðinu og
eiga án efa eftir að auðga íslenskt
menningarlíf mun meira í framtíð-
inni.
Þar sem hlúð er að hæfileikum
Ljósmynd/Grímur Bjarnason
Snilld „Hér smellur allt saman og skilar sér í stórkostlegri sýningu. Snilldin liggur ekki síst í því hvað allt virðist áreynslulaust,“ segir m.a. í rýni.
Borgarleikhúsið
Billy Elliot bbbbb
Eftir Lee Hall. Tónlist: Elton John. Ís-
lenskun á lausu máli og bundnu: Karl
Ágúst Úlfsson. Leikstjórn: Bergur Þór
Ingólfsson. Danshöfundur: Lee Proud.
Leikmynd og myndband: Petr Hloušek.
Búningar: Helga I. Stefánsdóttir. Hljóð-
hönnun: Gunnar Sigurbjörnsson. Lýsing:
Þórður Orri Pétursson. Leikgervi: Árdís
Bjarnþórsdóttir. Tónlistarstjórn: Agnar
Már Magnússon. Leikarar: Sölvi Viggós-
son Dýrfjörð, Halldóra Geirharðsdóttir,
Jóhann Sigurðarson, Hilmir Jensson,
Grettir Valsson, Sigrún Edda Björns-
dóttir, Jóhanna Vigdís Arnardóttir, Karl
Friðrik Hjaltason, Halldór Gylfason, Örn
Árnason, Álfrún Helga Örnólfsdóttir og
fleiri. Frumsýning á Stóra sviði Borgar-
leikhússins 6. mars 2015.
SILJA BJÖRK
HULDUDÓTTIR
LEIKLIST