Reykjalundur - 01.06.1962, Blaðsíða 22

og skapgerð ráða þar miklu um, svo að jafn-
vel við hinarbeztu aðstæðurgengurhvorki né
rekur hjá sumum sjúklingum hvað svo sem
reynt er til endurþjálfunar. Bandaríski lækn-
irinn Howard A. Rusk, sem allra manna mest
hefur rutt veginn í Bandaríkjunum fyrir
endurþjálfun á öryrkjum, hefur sagt sem
svo, að til þess að sjúklingur geti náð góðum
árangri við endurþjálfun þurfi hann þrennt,
heimili að hverfa til að henni lokinni, ein-
hverja persónu, sem þykir vænt um hann
og eitthvað til að trúa á. Þetta er einföld
framsetning og margt rétt í henni.
Það getur verið afar mismunandi, hvers
kyns þjónustu mismunandi einstaklingar
þarfnist í endurþjálfunarskyni, og fer það
að sjálfsögðu eftir eðli taps starfsgetunnar.
Mjög margir þarfnast líkamsæfinga, sem er
auðskilið, þegar þess er gætt, hversu mikil-
vægir vöðvar, liðir og stoðhlutar líkamans
yfirleitt eru fyrir óskerta starfsgetu. Fáir
vefir í líkamanum komast í óeðlilegt ástand
á jafn skömmum tíma og vöðvar, ef þeim
er gefið tilefni til þess. Það er því ekki út í
bláinn, þegar jafnvel alheilbrigt fólk er hvatt
til að halda sér í „formi“, þótt hins vegar
sé ekki nauðsynlegt að líta út eins og afl-
raunamaður eða íþróttagarpur. Ymsir aðrir
eiginleikar vöðvans en raunverulegt afl hans
eru mikilvægari, t. d. teygjanleiki hans og
afslöppunarhæfni, einnig jafnvægið milli
andstæðra vöðvahópa. Langvarandi verkir,
sem ekki tekst að eyða og hafa aðsetur sitt
í hreyfitækjum líkamans, eru afar oft orsök
fyrir skertri starfsgetu, af hvaða orsökum
þeir annars kunna að stafa. Og ekki er það
sjaldgæft, að takmörkuð starfsgeta sé af geð-
rænum toga spunnin, e. t. v. tíðara en marg-
ur heldur, og er geðræn endurþjálfun ekki
síður mikilvæg en sú líkamlega, og títt er,
að beggja sé þörf.
Sálarleg og félagsleg vandamál.
I Bandaríkjunum eins og í mörgum öðr-
um löndum er rekin mjög ákveðin endur-
þjálfunarþjónusta fyrir þá, sem misst hafa
hluta starfsorku sinnar eða hana alla. Veru-
legur skriður komst á þau mál þar í lok síð-
ustu heimsstyrjaldar, og átti þar mikinn hlut
20
að máli fyrmefndur Howard A. Rusk. Á
stríðsárunum var hann læknir í flugher
Bandaríkjanna, og á þeim tíma gerði skortur
á mannafli það mjög nauðsynlegt að koma
mönnum „í gang“ eins fljótt og auðið var
eftir sjúkdóma og slys. Að stríðinu loknu
ákvað hann að nota reynsluna, sem hann
hafði hlotið af þessum málum á meðal her-
manna, líka meðal almennra borgara. Mynd-
uð var deild fyrir æfingastarfsemi og endur-
þjálfun við læknaskóla New York háskóla,
og varð Rusk prófessor þessarar greinar inn-
an læknisfræðinnar. Skömmu síðar var reist
mikil stofnun fyrir þessa starfsemi, nefnd
Institute of Physical Medicine and Rehabili-
tation, og er hún hluti af læknaskólanum og
háskólaspítalanum. Síðar hafa verið stofn-
settar svipaðar deildir við öll stærri sjúkra-
hús í Bandaríkjunum. Fyrrnefnd stofnun er
svo útbúin, að þar er hægt að sjá fyrir öll-
um stigum og tegundum endurþjálfunar, svo
að hægt er að mæta öllum, en ekki aðeins
fáum þörfum sjúklinganna. Þar eru æfinga-
deildir, vinnulækningadeildir, talkennslu-
deild, starfsprófanadeild, og deildir, sem sjá
um sálarleg vandamál og félagsleg, auk þess
sem séð er fyrir venjulegri læknisþjónustu
og hjúkrun. Áherzla er réttilega lögð á þá
staðreynd, að mannleg örorka hefur margar
hliðar, og að snúast verður við þeim öllum.
Ríkinu til hags að kosta
endurþjálfun.
Kostnaðurinn af endurþjálfun sjúklinga í
Bandaríkjunum er greiddur með ýmsu móti.
Stundum er það sjúklingurinn sjálfur, sem
greiðir fyrir sig, en það er sjaldgæft, því að
fáir eru svo vel efnum búnir. Stundum
greiða tryggingafélög fyrir hana eða sérstak-
ir sjóðir, stundum sjúkrahúsin eða stéttar-
félögin. Stjórnin í Washington veitir mikið
fé árlega í fjárlögum til endurþjálfunar ör-
yrkja, og fer sérstök deild í heilbrigðismála-
ráðuneytinu með þau mál, nefnd Office of
Vocational Rehabilitation. Fé þetta skiptist
síðan niður á milli ríkjanna 50, og leggur
hvert ríki til ákveðna upphæð á móti fram-
lagi stjórnarinnar. Hvert ríki rekur svo
Reykjalundur