Reykjalundur - 01.06.1962, Blaðsíða 51

auk þess sem honum var fengið það auka-
starf að stofna og kenna við fyrsta lækna-
skóla á Islandi og stofna fyrstu lyfjabúð á
Nesi við Seltjörn. Við hljótum með lotningu
að blessa minningu allra þeirra vísinda-
manna læknisfræðinnar, sem hefur tekizt að
ráða gátur og finna varnir gegn margvísleg-
um og hryllilegum sjúkdómum mannanna á
þessari jörð, enda þótt úrræði þeirra hafi
enn ekki náð til alls mannkyns vegna fátækt-
ar, vanþekkingar og fordóma frumstæðustu
þjóða.
En lítum aðeins á okkar eigin sögu. Við
óttumst ekki lengur svartadauðann, sem á
árunum 1402 til 3 velti þriðjungi þjóðarinn-
ar í gröfina; ekki heldur bólusóttina, sem
árin 1707 til 8 deyddi 18 þúsundir manna.
Danskur maður, dr. Edward Ehler að nafni,
vakti þvílíkan storm gegn holdsveikinni á
íslandi að það leiddi til róttækra aðgerða.
Við eigum bræðraþjóð okkar, Dönum, dr.
Ehler og dönskum Oddfellowurum að þakka
fyrir það, að þessi hryllilegasti allra sjúk-
dóma lét svo fljótt undan síga og ógnar okk-
ur ekki lengur. Sigur er unninn á sullaveik-
inni. Barnaveikin, difteritis, sem stundum
lagði öll börn sumra heimila samstundis á
líkfjalirnar, er nú orðin viðráðanleg; sömu-
leiðis lungnabólgan, sem öldum saman var
hinn skæðasti sjúkdómur. Þetta allt sé ég
af sjónarhæð minni. Þetta sjáum við öll, ef
við aðeins gefum okkur tóm til að horfa og
hugleiða.
III.
Og nú kem ég aftur að því atriði þegar
þjóðin öll tekur að rísa til víðtækra og vax-
andi samtaka í baráttunni gegn böli sjúk-
dómanna, þegar samtök mannvinanna í land-
inu taka höndum saman við stjómarvöld og
heilbrigðisyfirvöld og knýja fram raunhæf
átök til mikilla afreka. Ég held að sá áfangi
hefjist laust eftir aldamótin, þegar Oddfell-
owar hér á landi undir forustu Guðmundar
Björnssonar landlæknis stofna Heilsuhælis-
félag íslands og reisa Vífilsstaðahæli árið
1910. Síðan rís ein alda af annarri á þeim
sama vettvangi, eins og ég gat um áður og
okkur er öllum vel kunnugt. Langt er síðan
Reykjalundur
íslenzkir mannvinir hófu samtök sín til þess
að varpa geislum mannúðar og hjálpfýsi á
götu blindra manna. Og langt er síðan kon-
urnar í landinu risu upp til samtaka baráttu
gegn sjúkdómsþjáningunum, örbirgðinni og
umkomuleysinu, til slysavarnanna og margs
konar Mknarstarfsemi. Og nú á síðustu árum
hafa risið nýjar öldur við hlið SÍBS til þess
að leysa sárasta vanda lamaðra og fatlaðra,
vangefinna barna og fleira mætti telja af
líku tagi.
Og nú kem ég aftur að reiðgötunum, sem
ég minntist á áðan, þar sem liðnar kynslóðir
hafa markað samreiðir sínar í svip landsins.
Öllum þessum samhliða líknarsamtökum
þjóðarinnar má líkja við þessar fornu götur.
Gata berklavarnanna er elzt og dýpst. Sam-
tök okkar sem hér höldum 13. þing SIBS
eru enn í þessari dýpstu götu. En við hlið-
ina á henni hafa aðrar markast, ein af ann-
ari, sem allar stefna í sömu átt og að sama
marki, þar sem mannkærleikurinn er að
verki til hjálpar og líknar gegn þjáningum
og böli í heimi mannanna.
Ég hef raunar ekki enn minnst á Krabba-
meinsfélag Islands. Krabbameinið ógnar
okkur nú mest allra sjúkdóma. En vísinda-
mennimir hafa enn ekki ráðið gátu þess til
hlítar. Samtökin eru hafin til þess að styðja
og efla þær rannsóknir.
IV.
En ég sakna einnar götu. Ég hef kosið að
taka hér til máls til þess að þakka og róma
samtök okkar og önnur þeim skyld. En eink-
um hef ég kosið að hefja upp raust mína, til
þess að kvarta yfir því að ég sakna einnar
götu. Þar eru, sem komið er, engin spor Mkn-
arsamtaka mörkuð, engar nýtilegar aðgerð-
ir heilbrigðisyfirvalda uppi á baugi, svo
kunnugt sé. Ég á hér við hinn stóra hóp
manna, kvenna og karla, sem þjást af marg-
víslegum taugasjúkdómum.
Ég held að engir menn í þessu landi eigi
við jafn hörmuleg kjör að búa og þeir, sem
þjást bæði á sál og líkama, vegna þess að
taugakerfi þeirra hefur brotnað niður. Sjúk-
dómar þeir, sem almennt nefnast „tauga-
veiklun", hafa í för með sér margvíslegar
49