Læknablaðið - 01.12.2015, Side 47

LÆKNAblaðið 2015/101 603
U M F J Ö l l U n O G G R E i n a R
er bannað. Þungunarrofi fylgja lítil vand-
kvæði eða áhættur ef rétt er staðið að
framkvæmdinni.8 Mikil breyting hefur
orðið á greiningu þungunar með almennri
notkun ómskoðana. Tímasetning í þungun
er örugg. Í stað skurðaðgerða (útsogs/
útskafs) eru í meirihluta þungunarrofa
notuð lyf (and-prógestín og prostaglandín-
afleiða) til að koma af stað ferli sem líkist
náttúrulegu fósturláti.
Sjálfsákvörðunarréttur fólks í sínum
einkamálum endurspeglar viðhorf sam-
tímans, og þar með til barneigna, fjöl-
skyldumyndunar, kynhegðunar, hvers
kyns læknismeðferðar, – jafnvel til lífs-
loka. Lögin og túlkun þeirra hefur á
síðustu fjórum áratugum mátt fella að
almennum viðhorfum um rétt konunnar
til að ákveða hvenær barneign er tímabær,
á fyrstu stigum þungunar. Þá hefur mátt
finna nýjum aðferðum til þungunarrofs
með lyfjameðferð rými innan laganna.
Túlkun og framkvæmd laganna hefur í
reynd verið þannig að mat konunnar á
eigin aðstæðum og vilji hennar er virtur
við umsókn um þungunarrof á fyrstu 12-
16 vikum þungunar eins og staðfest var
með hæstaréttardómi árið 1997.9 Konur
eru samt enn í þeirri formlegu aðstöðu að
tveir aðilar henni óskyldir verða að sam-
þykkja beiðni hennar um þungunarrof.
Nú mætti huga að endurmati á nauðsyn
þessa ákvæðis og láta þau sjónarmið
ráða för sem styðja nútímalegt sjálfræði
kvenna. Um leið mætti gera ráðstafanir
til að styrkja framkvæmd forvarnanna
svo sem allra fæstar konur þurfi að fara í
þungunarrof. Það sem var minnihlutaálit
árið 1975 er sennilega meirihlutaálit nú.
Ekki verður aftur snúið til viðhorfa fyrri
tíma.

Heimildir
1. Alþingistíðindi, Reykjavík. 1934 A: 123.
2. Jónsson V. Icelandic Birth Control and Faeticide Act. Með
hug og orði. Af blöðum Vilmundar Jónssonar landlæknis
(seinna bindi): Iðunn. Reykjavík 1985: 174-81.
3. www.althingi.is/lagas/144b/1975025.html - nóvember
2015.
4. Karlsdóttir UB. Fóstureyðingalöggjöf og kvenréttindabar-
átta. Íslensk fóstureyðingalöggjöf og áhrif kvennabaráttu
hérlendis og erlendis á ákvæði laga um fóstureyðingar.
BA-ritgerð í sagnfræði við HÍ, Reykjavík 1992.
5. www.landlaeknir.is/utgefid-efni/skjal/item13094/ -
nóvember 2015.
6. Bender. SS Kynlífsheilbrigði: Þörf fyrir stefnumótun.
Tímarit hjúkrunarfræðinga. 2006; 82: 52-6.
7. www.althingi.is/altext/96/s/pdf/0429.pdf - nóvember 2015.
8. World Health Organization. Safe abortion: Technical
& policy guidance for health systems. WHO, Geneva,
2015. apps.who.int/iris/bitstream/10665/173586/1/WHO_
RHR_15.04_eng.pdf - nóvember 2015.
9. Dómur hæstaréttar 4. des. 1997 í máli nr. 134/1997.
Dómasafn réttarins 1997: 2600.
Zovand 10 mg filmuhúðaðar töflur.
ATC flokkur: N05CF02. Samantekt á eiginleikum lyfs – styttur texti SPC.

Heiti lyfs: Zovand 10 mg filmuhúðaðar töflur Innihaldslýsing: Ein filmuhúðuð tafla inniheldur: 10 mg zolpidemtartrat. Hjálparefni:
85,88 mg laktósa/filmuhúðuð tafla. Ábendingar: Skammtímameðferð við svefnleysi. Benzódíazepín og benzódíazepínlík lyf eru
eingöngu ráðlögð þegar svefnleysi er alvarlegt og hefur hamlandi áhrif á einstaklinginn eða veldur honum miklum erfiðleikum.
Skammtar og lyfjagjöf: Meðferð skal vera eins stutt og mögulegt er. Almennt varir meðferð frá nokkrum dögum upp í tvær vikur,
að hámarki fjórar vikur, að meðtöldu tímabilinu sem dregið er úr notkun lyfsins áður en henni er hætt. Aðlaga á tímabilið sem
verið er að hætta lyfjanotkuninni að hverjum einstaklingi. Í ákveðnum tilvikum getur reynst nauðsynlegt að lengja meðferðina
fram yfir hámarkslengd; ef svo er, skal það ekki gert án þess að endurmeta ástand sjúklings. Taka skal lyfið með vökva rétt áður
en gengið er til náða. Fullorðnir: Taka skal lyfið í einum skammti og ekki gefa það aftur sömu nótt. Ráðlagður sólarhringsskammtur
fyrir fullorðna er 10 mg til inntöku rétt fyrir svefn á kvöldin. Nota skal minnsta virka skammt af zolpidemi og skal hann ekki vera
stærri en 10 mg. Aldraðir: Hjá öldruðum eða veikburða sjúklingum sem geta verið sérstaklega næmir fyrir áhrifum zolpidems er
ráðlagður skammtur 5 mg. Aðeins á að auka skammtinn í 10 mg ef klínísk svörun er ekki nægileg og ef lyfið þolist vel. Sjúklingar
með skerta lifrarstarfsemi: Ráðlagður skammtur fyrir sjúklinga með skerta lifrarstarfsemi sem skilja lyfið ekki jafn hratt út og
heilbrigðir einstaklingar er 5 mg. Aðeins á að auka skammtinn í 10 mg ef klínísk svörun er ekki nægileg og ef lyfið þolist vel.
Hámarksskammtur af zolpidemi má aldrei verða meiri en 10 mg og á það við um alla sjúklinga. Börn og unglingar undir 18 ára:
Zolpidem er ekki ætlað börnum og unglingum undir 18 ára aldri. Frábendingar: Alvarleg lifrarbilun. Ofnæmi fyrir virka efninu eða
einhverju hjálparefnanna. Kæfisvefn. Vöðvaslensfár. Alvarleg öndunarbilun. Börn og unglingar undir 18 ára aldri. Upplýsingar um
aukaverkanir, milliverkanir, varnaðarorð og önnur mikilvæg atriði má nálgast í sérlyfjaskrá – www.serlyfjaskra.is. Dagsetning
síðustu samantektar um eiginleika lyfsins (SPC): 30. desember 2014. Athugið að textinn er styttur. Sjá nánar undir upplýsingar á
vefsíðunni www.serlyfjaskra.is. Pakkningastærðir og verð í nóvember 2015: 10 mg 30 töflur kr. 1.514; 10 mg 100 töflur kr. 2.549
Ávísunarheimild og afgreiðsluflokkur: R. Greiðsluþátttaka: 0. Markaðsleyfishafi: Williams & Halls ehf., Reykjavíkurvegi 62, 220
Hafnarfirði, Sími: 527-0600, www.wh.is. Nánari upplýsingar um lyfið fást hjá Markaðsleyfishafa.