Árbók Hins íslenzka fornleifafélags - 01.01.2007, Blaðsíða 17

ýmsar aðrar öskuleifar sem bentu til öskuhaugs. Samkvæmt upplýsingum
manna sem voru að reisa sér loðdýrabú þarna nærri, hafði komið upp
allskonar drasl, þar á meðal kvarnarsteinn sem þeir hirtu. Þar kunna því
einnig að hafa verið bæjarhús. Skarphéðinn Njálsson, ábúandi á Kirkjubóli
1954-1964, og Aðalheiður Tryggvadóttir, sem ólst þar upp á árunum milli
stríða, staðfestu að þarna hefðu verið lambhús o.fl. Skarphéðinn taldi sig
hafa heyrt talað um eldri rústir.8
Innan garðs var mikið þýfi, án þess að það benti nokkuð á grafir.
Hvergi sáust legsteinar í garðinum og var þeirra þó leitað með teinum
ef vera kynnu undir sverði. Bændur sem búið höfðu á Kirkjubóli og
afkomendur þeirra könnuðust reyndar enginn við að hafa nokkru sinni
séð eða heyrt um steina í garðinum.
Varðveisluskilyrði þarna voru mjög slæm enda rann vatn viðstöðulítið
í gegnum jarðveginn og niður í ána. Garðurinn var jafnframt í miklum
halla og munaði um 1,20 m á lægsta og hæsta punkti. Á gamalli loftmynd,
sem tekin var af Landmælingum árið 1956, má sjá að túnið hefur verið
aflíðandi frá garðinum niður að ánni um tæplega tveggja kílómetra leið.
Þegar ég kom að árið 1985 var búið að raska því öllu. Framan við garðinn
sunnanverðan var bert malarstál um tíu metra hátt.
Nú munu þessar minjar allar horfnar með tölu og ekki náðist að
rannsaka nema brotabrot þeirra. Verður að syrgja það sem hvarf en una
við það sem náðist.
Kirkjan
Þegar við komum á vettvang var fyrsta spurningin hvers væri að
vænta í kirkjurúst. Við sáum greinilega torfveggi og svo virtist sem
vesturveggurinn hefði verið timburþil. Snið sem Guðmundur Ólafsson
hafði lagt út í byrjun maí voru hreinsuð enn frekar, lengd og skilgreind
nánar. Að auki var því fjórða bætt við frá austurgafli og út í garðinn.9
Í kirkjurústina sjálfa voru svo sett þrjú snið til viðbótar, tvö þvert á
kirkjuna og eitt frá vesturgafli að fremra sniðinu.10 Síðan voru bálkarnir
sem þannig mynduðust fjarlægðir ofan á steingólf sem fram kom. Loks
var gólfið tekið burtu til að leita að stoðarholum.
Innanmál rústarinnar gaf til kynna að hún gæti hafa verið um átta m
á lengd og um fjórir á breiddina. Máldagi frá 1700 nefnir fimm stafgólf
sem þýðir að stafgólfið hefur verið um 1,5-1,6 m á lengd.11 Þegar þessi
kirkja lagðist af er líklegt að timbrið hafi verið hirt og nýtt í annað.
Reyndar gæti húsið hafa staðið lengur en þegar það var orðið lélegt
hefur minningin um kirkju dofnað og kirkjurústin notuð sem stekkur
16 ÁRBÓK FORNLEIFAFÉLAGSINS