Árbók Hins íslenzka fornleifafélags - 01.01.2007, Blaðsíða 53

og jafnframt að stjórninni væri heimilt að vinna kol á kostnað landssjóðs
sýndu rannsóknir að það væri gerlegt.3 Í máli flutningsmanns kom fram
að fundur kolanámu væri á við að gullnáma fyndist og hann taldi eðlilegt
að stjórnin yfirtæki slíkar námur og nýtti. Bjarni benti á að farið væri
að vinna kol við Stálfjall í Barðastrandarsýslu og vildi að stjórnin gerði
eitthvað í málinu sem fyrst.
Björn Kristjánsson ráðherra tók tillögunni vel og sagði það gamalt
áhugamál sitt að þjóðin vissi hvaða verðmæti hún ætti í jörðu. Hann
benti á að svipuð umræða hefði komið upp áður og síðasta þing hefði
samþykkt tillögu þar um. Hins vegar hafi vafist fyrir stjórninni að hrinda
ályktuninni í framkvæmd. Hann lagði til að veitt yrði fé til rannsókna á
næstu árum. Almennt var tekið jákvætt í tillögu Bjarna en þrátt fyrir það
varð hún ekki útrædd.4
Á næsta reglulega þingi var kolamálið aftur til umræðu. Þá kom fram
tillaga frá bjargráðanefnd þar sem skorað var á stjórnvöld að vinda sem
bráðastan bug að innlendu kolanámi á þeim stöðum sem menn fyndu
hentugasta til að fullnægja eldsneytisþörf landsmanna, jafnframt sem
Alþingi heimilaði stjórninni að leggja fram fé til nauðsynlegra fram-
kvæmda.5
Í ræðu sinni um málið minnti Bjarni frá Vogi á tillögu sína á
aukaþinginu en jafnframt kom fram að stjórnin væri þegar farin að láta
vinna kol á Tjörnesi auk þess sem Guðmundur Bárðarson jarðfræðingur
hafði rannsakað kolalög í Steingrímsfirði. Bjarna leist betur á Stein-
grímsfjörðinn til kolavinnslu því að nokkur af bestu kolalögunum þar
væru á landssjóðsjörðum og því þyrfti ekki að beita eignarnámi eða leigu-
námi til að nálgast þau.
Atvinnumálaráðherra, Sigurður Jónsson í Ystafelli, tók tillögunni
vel en varaði við bjartsýni. Hann taldi hæpið að hægt væri að fullnægja
innanlandsþörf með íslenskum kolum og óvíst væri um gæði kolanna.
Hvatti hann menn til að láta ekki deigan síga í innflutningi þrátt fyrir
að kolanám væri hafið.6 Ýmis ljón væru á veginum, höfnin við Tjörnes
væri vond og erfitt að geyma kolin við námuna. Stjórnin hefði einungis
á að skipa stórum flutningaskipum sem erfitt ættu með að athafna sig
við Tjörnes en einstaklingar hefðu flutt kol á minni skipum og vonaði
ráðherra að áframhald yrði á því.7
Hvað er surtarbrandur?
Áður en lengra er haldið er rétt að doka við og athuga hvað surtarbrandur
er. Íslenski surtarbrandurinn myndaðist á tertíer8 þegar jurtaleifar féllu í
52 ÁRBÓK FORNLEIFAFÉLAGSINS